Rosalie Wilffert en Josephine Stutterheim, apothekers in opleiding tot specialist 

Waarom dit onderzoek? 

Prostaatkanker is een relatief veelvoorkomende vorm van kanker. De testosterongerelateerde tumorprogressie wordt geremd door chirurgische of medicamenteuze castratie. Wanneer de ziekte alsnog progressief wordt, spreekt men van castratieresistent prostaatcarcinoom (CRPC). Patiënten hebben een korte levensverwachting (24 tot 48 maanden) en een sterk belastend ziektebeeld. De standaardbehandeling bestaat uit chemotherapie met docetaxel. Deze behandeling is echter sterk toxisch en wordt slecht verdragen. 

Sinds september 2011 is abirateron (Zytiga^®) geregistreerd voor CRPC-patiënten nadat zij chemotherapie hebben ondergaan. Door vermindering van de testosteronsynthese wordt de tumorprogressie geremd en is er overlevingswinst aangetoond. Daarnaast wordt het middel over het algemeen goed verdragen. Het was tot nu toe niet bekend wat het effect van abirateron is bij patiënten die nog geen chemotherapie hebben ondergaan.

Onderzoeksvraag 

Wat is het effect van abirateron op de ziekteprogressie, de overleving en het ziekteverloop bij chemotherapienaïeve CRPC-patiënten?

Hoe werd dit onderzocht? 

In deze gerandomiseerde dubbelblinde fase 3-studie krijgen 546 patiënten abirateron (1000 mg) plus prednison (tweemaal per dag 5 mg) en 542 patiënten placebo plus prednison. De patiënten hebben geen tot milde symptomen en hebben geen uitzaaiingen in de ingewanden. Vanwege de remming op het CYP-metabolisme van abirateron valt ook een behandeling met ketoconazol onder de exclusiecriteria. De demografische karakteristieken zijn goed verdeeld. Bij de studiepopulatie is primair gekeken naar de radiografisch progressievrije overleving (door middel van CT-, MRI- en botscans) en de overleving in het algemeen. Daarnaast is gekeken naar secundaire eindpunten. De mediane follow-up periode betrof 22 maanden. 

Belangrijkste resultaten 

Abirateron laat ten opzichte van placebo een significant verhoogde (radiografische) progressievrije overleving zien van ruim acht maanden. Ook werd een trend naar verbetering van de algehele overleving waargenomen. De vroegtijdige opheffing van de blindering van de studie is mogelijk de oorzaak van het niet significant kunnen aantonen van overlevingswinst. Ook werd een significant milder ziekteverloop aangetoond, waaronder verbetering in Quality of Life en gereduceerde pijnbeleving. 

Consequenties voor de praktijk 

De onderzoeksresultaten van abirateron bij CRPC-patiënten zijn veelbelovend met het oog op overlevingswinst, vertraging van de ziekteprogressie en een milder ziekteverloop. Abirateron kan ook aangeraden worden in de behandeling van castratieresistent prostaatcarcinoom bij chemotherapienaïeve patiënten. 

Literatuur

Ryan CJ, Smith MR, Bono JS de, Molina A et al. Abiraterone in Metastatic Prostate Cancer without Previous Chemotherapy. N Engl J Med 2013;306:831-839.