Is ibuprofen eerstekeusmiddel bij ongecompliceerde urineweginfecties?

Rogier Hilbers en Manon Hesselink, apothekers in opleiding tot specialist

juni 2016

Waarom dit onderzoek?
De eerste keus medicamenteuze behandeling van ongecompliceerde urineweginfecties is in de meeste richtlijnen een antibioticum. Urineweginfecties kunnen echter vaak door het lichaam zelf opgelost worden. Onnodig antibioticagebruik draagt bij aan het maatschappelijk probleem van groeiende resistentie. Onbekend is of ibuprofen, als symptomatische behandeling, gebruikt zou kunnen worden in plaats van het bactericide fosfomycine.

Onderzoeksvraag
Kan een symptomatische behandeling van ongecompliceerde urineweginfecties met ibuprofen het aantal antibioticumvoorschriften doen dalen, zonder toename van symptomen, recidieven of complicaties?

Hoe werd dit onderzocht?
De studie is uitgevoerd bij vrouwen tussen de 18 en 65 jaar met symptomen van een blaasontsteking, waarbij geen sprake was van complicaties of risicofactoren. De deelneemsters werden dubbelblind gerandomiseerd in een groep die behandeld werd met eenmalig fosfomycine 3 g (n=243) of met drie dagen ibuprofen 3 x 400 mg (n=241). In beide groepen werden bij persisterende, toenemende of recidiverende klachten antibiotica voorgeschreven. Na 28 dagen werd het antibioticagebruik in beide groepen geanalyseerd en bepaald hoeveel klachten er tijdens de eerste zeven dagen optraden.

Belangrijkste resultaten
In de ibuprofengroep was sprake van significant minder antibiotica gebruik (67%), maar had men significant meer last van pijn bij het plassen, frequent plassen en buikpijn. Daarnaast had men vaker pyelonefritis en gemiddeld een dag langer klachten. Er kwamen in de ibuprofengroep vier adverse events voor waarbij ziekenhuisopname nodig was. Hiervan was er één vermoedelijk gerelateerd aan ibuprofengebruik. 

Belangrijkste conclusies
Vergeleken met fosfomycine, verminderde de behandeling van urineweginfecties met ibuprofen het antibioticagebruik. Wel resulteerde het in meer klachten en meer gevallen van pyelonefritis. Daarom wordt ibuprofen niet aangeraden als eerstekeusmiddel bij ongecompliceerde urineweginfecties. 

Consequenties voor de praktijk
Ibuprofen is geen middel van eerste keus, maar zou bij milde tot matige symptomen, na overleg tussen patiënt en behandelaar, toch een eerste behandelmogelijkheid kunnen zijn. Hiermee kan behandeling met een antibioticum worden voorkomen of uitgesteld. Daarentegen is er een verhoogde kans op meer en langer aanhoudende klachten. 

Literatuur
Gágyor I, Bleidorn J, Kochen MM et al. Ibuprofen versus fosfomycin for uncomplicated urinary tract infection in women: randomised controlled trial. Br Med J 2015;351:h6544.