Vermindert postmenopauzale hormoontherapie 
de kans op Alzheimer?

Jeanne Benjaminsen en Yvette van Deursen, apothekers in opleiding tot specialist

juni 2017

Waarom dit onderzoek?
Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie en openbaart zich het vaakst bij vrouwen. Dit is te wijten aan de langere levensverwachting en aan de daling van hormoonspiegels rond de menopauze. In dieronderzoek, evenals in enkele observationele onderzoeken, is waargenomen dat oestrogeen zenuwen kan beschermen. Echter, klinische onderzoeken met postmenopauzale hormoontherapie tonen deze effecten nog niet hard aan. Wel is aangetoond dat het effect afhankelijk is van dosis en duur.

Onderzoeksvraag
Vermindert postmenopauzale hormoontherapie de kans op het ontstaan van Alzheimer?

Hoe werd dit onderzocht?
Een prospectieve cohortstudie werd uitgevoerd, waarvoor 8195 vrouwen (47-56 jaar) werden geïncludeerd op basis van complete gegevens. De vrouwen werden voor een periode van twintig jaar gevolgd, waarbij ze om de vijf jaar vragenlijsten toegestuurd kregen over hun gebruik van hormonen. Tevens werd bij alle geïncludeerde vrouwen gekeken naar beschikbare informatie over voorschriften van postmenopauzale hormoontherapie.

Belangrijkste resultaten en conclusies
Op basis van de hazard ratio’s (zie tabel 1) kunnen verschillende conclusies worden getrokken. Geen verband werd gevonden tussen zowel het gebruik van hormonen dat zelf werd gerapporteerd, als het gebruik op basis van voorschriften en het risico op Alzheimer. Wel werd een verband aangetoond tussen het zelf gerapporteerde gebruik van oestrogeen voor langere termijn (>10 jaar) en de kans op Alzheimer.

Consequenties voor de praktijk
De cohortstudie geeft geen sterk bewijs voor een beschermend effect van postmenopauzale hormoontherapie op het ontstaan van Alzheimer. Bij langdurige hormoontherapie is wel een verlaging op het verkrijgen van Alzheimer waargenomen. De studie laat zien dat het nog steeds de vraag is of hormoontherapie na de menopauze een gunstig neveneffect heeft op het ontstaan van Alzheimer. Op basis van dit onderzoek wordt niet aanbevolen om hormoontherapie preventief te starten als er geen menopauzale klachten zijn.

Literatuur
Imtiaz B, Tuppurainen M, Rikkonen T, Kivipelto M, Soininen H, Kröger H et al. Postmenopausal hormone therapy and Alzheimer disease. A prospective cohort study. Neurology 2017;88:1-7.