Azitromycine en het risico op ventriculaire ritmestoornissen

Jumana Alsaffar en Alena Banser, apothekers in opleiding tot specialist

september 2017

Waarom dit onderzoek?
Na het gebruik van azitromycine is het optreden van QT-intervalverlenging, Torsade de Pointes en polymorfe ventriculaire tachycardie beschreven in case-reports. Observationele studies zijn gelimiteerd door de keuze van cardiovasculaire dood als brede uitkomstcategorie. Deze studies hebben hierdoor het risico op ventriculaire ritmestoornissen na het gebruik van azitromycine waarschijnlijk niet goed vast kunnen stellen.

Onderzoeksvraag
Wat is het verband tussen het gebruik van azitromycine en het risico op ventriculaire ritmestoornissen?

Hoe werd dit onderzocht?
Er werd een nested case-control onderzoek uitgevoerd onder een cohort van ongeveer veertien miljoen nieuwe Europese antibioticagebruikers in de thuissituatie. Elk geval had de primaire uitkomst ventriculaire ritmestoornis en gebruikte op het moment van inclusie of in het verleden azitromycine. Bij huidig gebruik van azitromycine én een ander antibioticum samen werd de patiënt uitgesloten. Er werd een onderverdeling gemaakt in drie groepen: huidig gebruik (tot 7 dagen voor de indexdatum), recent gebruik (7 tot 89 dagen voor de indexdatum) en gebruik in het verleden (90 tot 364 dagen voor de indexdatum). Niet-antibioticagebruikers waren de nieuwe gebruikers die tot 365 dagen voor de indexdatum niet waren blootgesteld aan antibiotica. Op elke case werden random honderd controles geselecteerd en gepaard op leeftijd, geslacht, indexdatum en database.

Belangrijkste resultaten
In de groep nieuwe antibioticagebruikers ontwikkelden 12.874 patiënten ventriculaire ritmestoornissen. Er werden 1.240.431 patiënten gepaard als controle. Bij zowel de 1- als 2-stage gepoolde analyse was er onder de huidige azitromycinegebruikers sprake van een significant verhoogd risico op ventriculaire ritmestoornissen, vergeleken met de niet-antibioticagebruikers (gecorrigeerd OR 1,97 [95%CI 1,35-2,86] respectievelijk 2,44 [95%CI 1,61-3,69]). Recent gebruik en gebruik van azitromycine gaf geen significant verhoogd risico. Er was geen significant verhoogd risico op ventriculaire ritmestoornissen onder huidige azitromycinegebruikers in vergelijking tot huidige gebruikers van amoxicilline (gecorrigeerd OR 0,94 [95%CI 0,50-1,77] bij de 1-stage gepoolde analyse; gecorrigeerd OR 1,01 [95%CI 0,38-2,64] bij de 2-stage gepoolde analyse). Een verlaagd risico werd gevonden ten opzichte van amoxicilline onder recente gebruikers en azitromycinegebruikers in het verleden.

Belangrijkste conclusies
Het juiste risico wordt weergegeven door de vergelijking, waar bij beide groepen sprake is van een infectie. Een infectie op zich geeft namelijk al een verhoogd risico op ritmestoornissen. Het aangetoonde verhoogde risico ten opzichte van niet-antibioticagebruikers valt daarom waarschijnlijk grotendeels te wijten aan confounding by indication. Dit wordt ondersteund door het feit dat bij de vergelijking met amoxicilline geen verhoogd risico is gevonden. De infectie – specifiek hoge koorts – zal de voornaamste risicofactor zijn voor ritmestoornissen. De bevindingen worden ondersteund door het enige andere beschikbare cohortonderzoek naar dit risico.

Consequenties voor de praktijk
Momenteel staan hartritmestoornissen gerapporteerd als bijwerking van azitromycine. Tevens wordt er bewaakt op het mogelijk QT-verlengende effect van dit antibioticum. Deze studie geeft enkel uitsluitsel over ventriculaire ritmestoornissen bij azitromycine in de thuissituatie. De resultaten zullen daarom slechts toepasbaar zijn voor een klein gedeelte van gebruikers van dit antibioticum. Voor de Nederlandse praktijk is meer gerichter onderzoek nodig, onder andere naar het risico bij cardiaal belaste patiënten, het risico in de ziekenhuissetting en specifiek naar het risico op QT-verlenging door azitromycine.

Literatuur
Trifirò G, Ridder M de, Sultana J, Oteri A, Rijnbeek P, Pecchioli S, Mazzaglia G, Bezemer I, Garbe E, Schink T, Poluzzi E, Frøslev T, Molokhia M, Diemberger I, Sturkenboom M. Use of azithromycin and risk of ventricular arrhythmia. Can Med Assoc J. 2017;189(15):E560-E568.

Gegevens

Hoofdcategorie: Uitgezocht

Categorie: uitgezocht 2017