Leidt toevoeging van azithromycine bij slechte astmacontrole tot minder exacerbaties en een betere levenskwaliteit?

Richard Breukers en Fong Chu, apothekers in opleiding tot specialist
januari 2018

Waarom dit onderzoek?
Meta-analyses van gerandomiseerde studies rapporteren een positief effect van macroliden op astmasymptomen. Mogelijke effecten op andere eindpunten, zoals exacerbaties en levenskwaliteit, konden niet worden vastgesteld door gebrek aan data, verschillen in resultaten, ontoereikende studieopzet en de steekproefgrootte.

Onderzoeksvraag
Leidt het toevoegen van azitromycine aan de onderhoudsbehandeling met inhalatiecorticosteroïden (ICS) en langwerkende luchtwegverwijders (LABA) tot een afname van exacerbaties en verbetering van levenskwaliteit bij slecht gecontroleerde astmapatiënten?

Hoe werd dit onderzocht?
In een gerandomiseerde, dubbelblinde, placebo-gecontroleerde studie ontvingen 420 volwassen (≥18 jaar), gedeeltelijk of slecht gecontroleerde astmapatiënten, driemaal per week 500 mg azitromycine of placebo naast hun bestaande inhalatiemedicatie. De primaire eindpunten waren het totaal aantal astmaexacerbaties (matig en ernstig) en de levenskwaliteit. Een ernstige exacerbatie wordt in de studie gedefinieerd – anders dan in de NHG-standaard – als het verergeren van astmaklachten die uiteindelijk leiden tot een driedaagse orale corticosteroïdkuur, een astma-gerelateerde opname of SEH-bezoek met systemische corticosteroïdbehandeling. Matige exacerbaties worden gedefinieerd als een tijdelijke toename van ICS of antibioticagebruik gepaard met verslechtering van astmaklachten, een toenemend gebruik van kortwerkende luchtwegverwijders minstens twee dagen lang, of een SEH-bezoek zonder behandeling van systemische corticosteroïden. De levenskwaliteit wordt gemeten aan de hand van een astma-levenskwaliteit-vragenlijst (AQLQ).

Belangrijkste resultaten
Een significante vermindering van het totaal aantal astmaexacerbaties werd gezien bij de azitromycinegroep (1,07 per patiëntjaar; 95%BI 0,85-1,29) ten opzichte van de placebogroep (1,86 per patiëntjaar; 95%BI 1,54-2,18). Het aantal ernstige exacerbaties was significant lager in de azitromycinegroep (0,61 per patiëntjaar) dan de placebogroep (1,07 per patiëntjaar). Van de azitromycinepatiënten ervoer minstens 44% één exacerbatie tijdens de duur van de studie, vergeleken met 61% in de placebogroep. De kwaliteit van leven was significant hoger in de azitromycine- dan in de placebogroep (adjusted mean difference 0,36; 95%BI 0,21-0,52). De azitromycinegroep had ook een vermindering van neusklachten, hoest en slijmproductie. Er werd geen significant verschil gezien tussen de twee groepen in het aantal soorten ernstige bijwerkingen. Wel werd in de azitromycinegroep meer diarree gezien: 72 (34%) ten opzichte van 39 (19%).

Conclusies
De studie laat zien dat azitromycine een waardevolle toevoeging is aan het verminderen van exacerbaties bij slecht gecontroleerde astmapatiënten die ICS en LABA als onderhoudstherapie gebruiken. Daarnaast is er verbeterde kwaliteit van leven met azitromycinegebruik aangetoond.

Consequenties voor de praktijk
Patiënten met slecht gecontroleerde astma, ondanks het gebruik van ICS en LABA, hebben een verhoogd risico op ernstige exacerbaties die leiden tot frequentere doktersbezoeken, ziekenhuisopnames, ziekteverzuim en, in het ergste geval, de dood. Door azitromycine toe te voegen aan de onderhoudsbehandeling met ICS en LABA vermindert het aantal exacerbaties aanzienlijk en verbetert de kwaliteit van leven. De azitromycinebehandeling wordt goed verdragen, al werd er wel meer diarree gezien. Het voorschrijven van de azitromycinetherapie lijkt, net als bij COPD, voorbehouden aan de longarts.

Literatuur
- Gibson PG, Yang IA, Upham JW, Reynolds PN, Hodge S, James AL et al. Effect of azithromycin on asthma exacerbations and quality of life in adults with persistent uncontrolled asthma (AMAZES): a randomised, double-blind, placebo-controlled trial. Lancet 2017 July 4 (ePub).
- NHG-Standaard Astma bij volwassenen. https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/astma-bij-volwassenen (geraadpleegd 28 december 2017).
- NHG-Standaard COPD (derde herziening). https://www.nhg.org/standaarden/samenvatting/copd (geraadpleegd 28 december 2017).