Deprescribing met STOPPFrail-criteria vermindert geneesmiddelgebruik en -kosten bij kwetsbare ouderen[1]
Gert Baas en Frans de Bruin, apothekers in opleiding tot specialist
april 2020
Waarom dit onderzoek?
Als patiënten worden overgeplaatst van het ziekenhuis naar verpleeghuiszorg, kan een medicatiereview worden uitgevoerd. Indien de levensverwachting kort is, moet hierbij prioriteit worden gegeven aan het bevorderen van kwaliteit van leven. Een belangrijk doel van een dergelijk review is daarom deprescribing, oftewel het stoppen van medicatie die niet langer bijdraagt aan de kwaliteit van leven. De STOPPFrail-criteria zijn recent ontwikkeld om artsen te ondersteunen in deprescribing bij oudere patiënten die het levenseinde naderen.
Onderzoeksvraag
Wat is het effect van deprescribing met behulp van de STOPPFrail-criteria op het aantal geneesmiddelen van kwetsbare ouderen die van het ziekenhuis naar verpleeghuiszorg worden overgeplaatst? En wat is het effect van deze interventie op de secundaire uitkomstmaten zoals ongeplande ziekenhuisopnames, vallen, fracturen, antipsychoticagebruik, maandelijkse medicatiekosten, kwaliteit van leven en sterfte?
Hoe werd dit onderzocht?
Er werden 130 kwetsbare ouderen, die van het ziekenhuis naar de verpleeghuiszorg werden overgeplaatst, geselecteerd voor een gerandomiseerd onderzoek met controlegroep. Het onderzoek werd uitgevoerd in twee ziekenhuizen in Ierland. De inclusiecriteria voor het onderzoek waren: leeftijd ≥75 jaar, polyfarmacie (≥5 chronische geneesmiddelen), Clinical Frailty Scale score ≥7 en een levensverwachting van <1 jaar. De deelnemers werden willekeurig ingedeeld in twee groepen. De controlegroep ontving de gebruikelijke farmaceutische zorg. Bij de interventiegroep werd deprescribing met behulp van de STOPPFrail-criteria uitgevoerd. Na drie maanden werd het effect van deze interventie op de primaire en secundaire uitkomstmaten onderzocht.
Belangrijkste resultaten
Patiënten in de interventiegroep (n=51) en in de controlegroep (n=47) gebruikten bij aanvang van het onderzoek gemiddeld (SD) respectievelijk 11,5 (2,7) en 10,9 (3,6) receptplichtige geneesmiddelen. Na drie maanden was de gemiddelde verandering (SD) in het gebruik van het aantal geneesmiddelen in de interventiegroep -2,61 (2,73) en -0,36 (2,60) in de controlegroep. Hiermee verschilde de interventiegroep significant van de controlegroep (gemiddeld verschil 2,25 (0,54); 95% BI 1,18-3,32; p<o,001). De medicatiekosten verschilden bij start van het onderzoek niet significant van elkaar. Na drie maanden was de gemiddelde verandering in maandelijkse medicatiekosten echter significant groter in de interventiegroep -$74,97 (± $148,32) vergeleken met de controlegroep -$13,22 (± $110,40) (gemiddeld verschil is $61,74 ± $26,60; 95% BI 8,95-114,53; p=0,02). Er werd geen significant verschil gevonden op de andere secundaire uitkomstmaten.
Belangrijkste conclusies
Met behulp van STOPPFrail-criteria kan bijna één op de vier geneesmiddelen bij kwetsbare ouderen worden gestopt, wat resulteert in een maandelijkse medicijnkostenbesparing van gemiddeld 28%. Vooral het stoppen van medicatie zonder een duidelijke indicatie draagt bij aan het verminderen van het geneesmiddelgebruik. Het ophelderen van indicaties of terugkerende klachten is daarom essentieel bij het uitvoeren van medicatiereviews.
Consequenties voor de praktijk
In toenemende mate verschijnen er publicaties over deprescribing. Er is echter slechts een beperkt aantal waarin een gecontroleerd onderzoek is uitgevoerd. In de literatuur hierover zijn uiteenlopende patiëntpopulaties onderzocht en daarbij zijn de strategieën van deprescribing ook veelal verschillend. Dit onderzoek toont aan dat STOPPFrail een betrouwbaar hulpmiddel is om het aantal geneesmiddelen en de maandelijkse medicatiekosten bij kwetsbare ouderen te verlagen. De relevantie van het onderzoek voor de praktijk is echter beperkt. Een grootschaliger studie is vereist om de invloed te onderzoeken van deprescribing, met behulp van de STOPPFrail-criteria, op klinisch relevante eindpunten, zoals kwaliteit van leven en mortaliteit.
Literatuur
1. Curtin D, Jennings E, Daunt R, Curtin S et al. Deprescribing in Older People Approaching End of Life: A Randomized Controlled Trial Using STOPPFrail Criteria. J Am Geriatr Soc 2019 Dec 23.