Zorgen statines bij diabeten voor een verhoging van het HbA1c?
Alita van Wijk-Prins en Christel Zuidberg, apothekers in opleiding tot specialist
Waarom dit onderzoek?
Wereldwijd bevelen richtlijnen aan diabeten te behandelen met een statine om het risico op cardiovasculaire ziekten te verlagen. Echter, er is bewijs dat statines het risico op het ontwikkelen van diabetes type II kunnen verhogen. Het effect van verschillende statines op de glykemische controle van patiënten die al diabetes hebben, is nog onvoldoende onderzocht.
Onderzoeksvraag
Wat is het effect van statinetherapie op de bloedglucosespiegel (gemeten met behulp van het HbA1c) van patiënten met diabetes?
Hoe werd dit onderzocht?
Er werd een gepoolde analyse uitgevoerd van negen gerandomiseerde onderzoeken met een controlegroep (RCT’s), met in totaal 9696 deelnemers (4980 met statine en 4716 zonder statine). Deelnemers werden vier maanden tot vijf jaar gevolgd (gewogen gemiddelde van 3,6 jaar).
Het HbA1c was bij al deze studies voor en na het starten van een statine gerapporteerd, zodat het effect van de interventie berekend kon worden met behulp van random-effect-modellen voor meta-analyses.
Belangrijkste resultaten
Het HbA1c van de patiënten met een statine was 1,3 mmol/mol (95% BI 0,4-2,2; p<0,003) hoger dan de controlegroep zonder statine. Er is een matige heterogeniteit gevonden tussen de studies (I2=54%; p=0,014). Deze was niet volledig te verklaren door studiekenmerken. Wel waren twee trends zichtbaar:
– statines lijken het HbA1c meer te verhogen bij patiënten met diabetes type II, dan bij type I diabeten;
– statines die een hoge reductie van het LDL geven (>1,1 mmol/L) lijken het HbA1c meer te verhogen dan minder potente statines.
Belangrijkste conclusies
De analyse laat zien dat patiënten met diabetes die statines ontvangen, een kleine verhoging in het gemiddelde HbA1c hebben ten opzichte van diabeten die geen statine ontvangen. Meer onderzoek is nodig om het belang van het type diabetes en de mate van LDL-reductie in dit verband te onderzoeken.
Consequenties voor de praktijk
Een aantal belangrijke beperkingen van dit onderzoek zijn:
1. het kleine aantal studies dat gebruikt is;
2. er zijn slechts data van drie verschillende statines onderzocht;
3. de significante heterogeniteit tussen de studies die niet verklaard kan worden.
Een andere belangrijke beperking is dat de bloedglucose-verlagende medicatie van de deelnemers niet is meegenomen in het onderzoek. Het effect van statines op het HbA1c kan onderschat worden, omdat een verhoogd HbA1c gecompenseerd kan worden door de diabetesmedicatie te verhogen.
Zoals de auteurs zelf al aangeven, heeft dit onderzoek weinig consequenties voor de praktijk. De gevolgen van een kleine verhoging van de HbA1c-waarde (1,3 mmol/mol) staan in geen verhouding met een vermindering van het risico op cardiovasculaire ziektes. Dit risico kan volgens de auteurs met twintig procent afnemen bij een LDL-verlaging van 1 mmol/mol.
De richtlijnen voor het toevoegen van een statine bij diabeten moeten gehandhaafd blijven, waarbij de arts zich bewust moet zijn van een bijwerking van statines: er kan een kleine verhoging van het HbA1c optreden.
Literatuur
Erqou S, Lee CC, Adler AI et al. Statins and glycaemic control in individuals with diabetes: a systematic review and meta-analysis. Diabetologia 2014;57:2444-2452.