Tramadol en het verhoogde risico op hyponatriëmie

Rhianne Molenaar en Sama Najidh, apothekers in opleiding tot specialist

Waarom dit onderzoek?

Tramadol is een zwakwerkend opioïd dat wordt gebruikt als pijnstiller bij matige tot ernstige pijn. In een aantal case-reports is hyponatriëmie geassocieerd met het gebruik van tramadol. Hyponatriëmie (Natrium <135 mmol/L) kan in sommige gevallen leiden tot verwardheid, coma en overlijden.

Onderzoeksvraag

Geeft het gebruik van tramadol een verhoogd risico op hyponatriëmie?

Hoe werd dit onderzocht?

Voor dit onderzoek zijn twee databases gebruikt die gegevens over in totaal 332.880 patiënten bevatten, waarbij tramadol of codeïne, een ander zwak opioïd, is gestart. Deze gegevens zijn verzameld tussen 1998 en 2012. Het cohort bevat patiënten die, na het starten van tramadol, binnen dertig dagen wegens hyponatriëmie zijn opgenomen in het ziekenhuis. Daarnaast zijn de volgende inclusiecriteria gebruikt: leeftijd van achttien jaar en ouder met minstens één jaar medische historie in de database. Patiënten, bij wie eerder een ander opioïd is voorgeschreven of eerder kanker is gediagnosticeerd, zijn geëxcludeerd voor dit onderzoek. De inclusie is verder verfijnd door patiënten te excluderen met een afwijkende natriumspiegel, vertoond in het jaar voorafgaand aan deelname (het sub-cohort). 

Belangrijkste resultaten

Vergeleken met codeïne wordt het gebruik van tramadol geassocieerd met een hogere incidente van ziekenhuisopname ten gevolge van hyponatriëmie. Tramadol: 4,6 (95% BI 2,4-8,0); codeïne: 1,9 (95% BI 1,4-2,5) per 10.000 persoonsmaanden, p=0,01. Het grootste risico loopt de patiënt in de eerste dertig dagen na start van de medicatie. Het onderzoek laat zien dat het gebruik van tramadol geassocieerd is met een tweevoudig hoger risico op ziekenhuisopname ten gevolge van hyponatriëmie (adjusted HR 2,05; 95% BI 1,08-3,86), vergeleken met codeïne. In het sub-cohort vindt het onderzoek een drievoudig hoger risico op ziekenhuisopname ten gevolge van hyponatriëmie (adjusted HR 3,54; 95% BI 1,32-9,54), vergeleken met codeïne.

Belangrijkste conclusies

Het gebruik van tramadol wordt in verband gebracht met een vergrote kans op ziekenhuisopname ten gevolge van hyponatriëmie.

Consequenties voor de praktijk

Gezien de potentiële levensbedreigende gevolgen van hyponatriëmie moeten artsen zich bewust zijn van dit verhoogde risico, vooral in combinatie met andere middelen die hyponatriëmie geven. In het laatste geval moet er een natriumbepaling plaatsvinden. Daarnaast moeten patiënten worden gewezen op de verschijnselen van hyponatriëmie bij tramadolgebruik. 

Literatuur

Fournier JP, Yin H, Nessim SJ et al. Tramadol for Noncancer Pain and the Risk of Hyponatremia. Am J Med 2014.10.046.