Voorschrijffouten met hoog-risico geneesmiddelen in ziekenhuizen

Karin Blom en Annemieke Boeve, apothekers in opleiding tot specialist

oktober 2016

Waarom dit onderzoek?
Voorschrijffouten komen relatief veel voor. Er is echter weinig bekend over de omvang hiervan bij hoog-risico geneesmiddelen (HRG), terwijl de gevolgen voor de patiënt hierbij groot kunnen zijn. Daarnaast geeft een klinische setting in het algemeen een vergrote kans op voorschrijffouten (Classen et al.). Door voorschrijffouten stijgen zowel de kosten in de gezondheidszorg als het overlijdensrisico. De aard en omvang van dit probleem voor niet-HRG is uitgebreid onderzocht. Een literatuuronderzoek zou zorgverleners duidelijk kunnen maken hoe dit het geval is met betrekking tot HRG.

Onderzoeksvraag
Wat is de omvang van voorschrijffouten bij HRG voorgeschreven aan patiënten tijdens ziekenhuisopname?

Hoe werd dit onderzocht?
De research is gedaan met vier categorieën zoektermen: voorschrijffouten, HRG, klinische setting, prevalentie en incidentie. Er zijn geen criteria gesteld aan de gebruikte definitie voor HRG. Definities en lijsten zijn opgesteld door organisaties zoals het US Institute for Safe Medication Practices (ISMP), de UK National Health Service (NHS) en de National Patient Safety Agency (NPSA). Er zijn vanaf 1985 kwantitatieve onderzoeken naar incidentie of prevalentie van voorschrijffouten geïncludeerd. Onderzoeken naar patiënten van alle leeftijden en zowel senior- als juniorartsen in een klinische setting zijn geïncludeerd. Niet-medische voorschrijvers en casussen met digitale voorschriften werden geëxcludeerd.

Belangrijkste resultaten
In dit onderzoek zijn negen onderzoeken opgenomen die voldeden aan de criteria. Een groot gedeelte van de bekeken onderzoeken werden uitgesloten, omdat deze niet de juiste noemer bevatten om de prevalentie of incidentie van voorschrijffouten in HRG te kunnen bepalen. Daarnaast werden alleen in het Engels geschreven onderzoeken meegenomen.
De meeste onderzoeken keken naar het aantal HRG-aanvragen. Per 100 HRG-aanvragen varieerde het aantal voorschrijffouten tussen de 0,24 tot 89,6. Twee studies beschreven 107 of 218 voorschrijffouten per 100 ziekenhuisopnames met een of meer HRG. Één studie beschreef 27,2 voorschrijffouten per 100 recepten, waarvan een of meer HRG.

Consequenties voor de praktijk
De resultaten laten een grote verscheidenheid zien aan voorschrijffouten. Dit is te verklaren door de grote variatie in de gebruikte definities van voorschrijffouten, lijst met HRG, technieken voor incidentenwaarneming en de studieopzet. Toekomstige onderzoeken moeten een consistente methode gebruiken, zodat de resultaten onderling vergelijkbaar worden. Onderzoek met het minst aantal voorschrijffouten beschreef de door de apotheker onderschepte fouten in het geneesmiddel distributiesysteem. Het lage aantal gedetecteerde fouten kan worden verklaard door het weglaten van fouten die onderschept zijn door het medisch team of doordat apothekers te weinig toegang hebben tot medische dossiers om alle fouten te onderscheppen. De drie onderzoeken met het hoogst aantal voorschrijffouten onderzochten voorschriften voor kinderen. Hieruit kan geconcludeerd worden dat het risico op voorschrijffouten met HRG hoger is voor kinderen vergeleken met volwassenen. De meest frequent gemelde voorschrijffouten waren doseerfouten. De HRG met de meeste voorschrijffouten waren opioïden.

Literatuur
Alanzi MA, Tully MP, Lewis PJ. A systematic review of the prevalence and incidence of prescribing errors with high-risk medicines in hospitals. J Clin Pharm Ther 2016;41;239-245.
Classen DC, Jaser L, Budnitz DS. Adverse drug events among hospitalized Medicare patients: epidemiology and national estimates from a new approach to surveillance. Jt Comm J Qual Patient Saf 2010;36:12-21.