Dexamfetamine met gereguleerde afgifte bij behandeling cocaïneverslaving

Nilufar Pashaee en Auramarina Martins de Freitas, apothekers in opleiding tot specialist

november 2016

Waarom dit onderzoek?[1]
Ongeveer 80% van de heroïneverslaafden is ook verslaafd aan crack, de rookbare vorm van cocaïne.[2] Bij de HAT (heroïne op medisch voorschrift)-behandeling van de heroïneverslaving, kan deze tweede verslaving de behandelingsprognose verslechteren. Eerdere onderzoeken met psychostimulantia en andere dopamineagonisten suggereren dat dexamfetamine met gereguleerde afgifte (MGA) een middel kan zijn om cocaïneverslaving te behandelen.[3,4] Door de lage therapietrouw hebben deze onderzoeken dit echter niet kunnen aantonen.[5-7]

Onderzoeksvraag
Wat is de werkzaamheid, veiligheid en acceptatie van dexamfetamine MGA voor de behandeling van crackverslaving bij heroïneverslaafden die een HAT-behandeling ondergaan?

Hoe werd dit onderzocht? 
Een multicenter, gerandomiseerd, dubbelblind, placebo-gecontroleerd onderzoek is uitgevoerd. In totaal deden 73 personen mee. Het betrof hier patiënten die een HAT-behandeling ondergingen en die minstens tweemaal eerder zonder succes probeerden om te stoppen met cocaïne. De interventiegroep kreeg gedurende twaalf weken dagelijks 60 mg dexamfetamine MGA. Het primaire eindpunt was het aantal dagen cocaïnegebruik tijdens de studie (twaalf weken). Dit werd door de patiënten zelf bijgehouden. Als secundair eindpunt is onder andere gekeken naar het aantal negatieve urinetesten in de laatste vier weken van de studie.[1]

Belangrijkste resultaten
In de interventiegroep was het aantal dagen cocaïnegebruik significant lager dan in de placebogroep (zie tabel). Ook waren de patiënten in de interventiegroep langer cocaïnevrij en hadden ze vaker een negatieve urinetest tijdens de laatste vier weken van de studie. Bij 74% van de patiënten uit de interventiegroep werden bijwerkingen gerapporteerd; in de placebogroep bedroeg dit 46%. De meeste bijwerkingen waren van voorbijgaande aard en de klachten werden goed verdragen.

Conclusie
Dexamfetamine MGA is een effectieve, veilige en goed geaccepteerde behandeling voor een crackverslaving bij heroïneverslaafde patiënten die een HAT-behandeling ondergaan.

Consequenties voor de praktijk
De studie laat veelbelovende resultaten zien. Het geeft echter alleen het effect en therapietrouw bij inname onder supervisie weer. De resultaten zijn niet te generaliseren, aangezien de therapietrouw onbekend is bij thuisgebruik van dit middel. Het is raadzaam om verder onderzoek te doen en hierbij aandacht te besteden aan therapietrouw onder andere omstandigheden.

Literatuur
1. Nuijten M, Blanken P, Watering B vd et al. Sustained-release dexamfetamine in the treatment of chronic cocaine-dependent patients on heroin-assisted treatment: a randomised, double-blind, placebo-controlled trial. Lancet 2016;387:2226-2234. 
2. Jellinek, www.jellinek.nl (geraadpleegd op 13 november 2016).
3. Castells X, Casas M, Perez-Mana C, Roncero C, Vidal X, Capella D. Efficacy of psychostimulant drugs for cocaine dependence. Cochrane Database Syst Rev 2010;2:CD007380. 
4. Herin DV, Rush CR, Grabowski J. Agonist-like pharmacotherapy for stimulant dependence: preclinical, human laboratory, and clinical studies. Ann N Y Acad Sci 2010;1187:76-100.
5. Grabowski J, Rhoades H, Schmitz J et al. Dextroamphetamine for cocaine-dependence treatment: a double-blind randomized clinical trial. J Clin Psychopharmacol 2001;21:522-526.
6. Grabowski J, Rhoades H, Stotts A et al. Agonist-like or antagonist-like treatment for cocaine dependence with methadone for heroin dependence: two double-blind randomized clinical trials. Neuropsychopharmacology 2004;29:969-981.
7. Shearer J, Wodak A, Beek I v, Mattick RP, Lewis J. Pilot randomized double blind placebo-controlled study of dexamphetamine for cocaine dependence. Addiction 2003;98:1137-1141.