Cranberrycapsules geen waardevolle preventie bij bacteriurie en pyurie bij vrouwelijke verpleeghuisbewoners

Judith Kraaijeveld en Nadia el Khedr, apothekers in opleiding tot specialist

februari 2017

Waarom dit onderzoek? 
Bacteriurie komt veelvuldig voor onder vrouwelijke verpleeghuisbewoners (25-50%). Bij 90% van de patiënten met bacteriurie is er ook sprake van pyurie. Beide kunnen aanleiding zijn voor het ontstaan van urineweginfecties (UWI). Uit eerder onderzoek is gebleken dat antibiotica geen plaats hebben in de behandeling van bacteriurie. Cranberryproducten zijn potentieel antimicrobieel en zouden daarom ter preventie kunnen worden ingezet. Dosering en therapietrouw spelen hierbij een belangrijke rol.

Onderzoeksvraag 
Wat is het effect van het gebruik van cranberrycapsules op de aanwezigheid van bacteriurie en pyurie onder vrouwelijke verpleeghuisbewoners?

Hoe werd dit onderzocht? 
In een dubbelblind, gerandomiseerd, placebo-gecontroleerd onderzoek werd het gebruik van cranberrycapsules gedurende één jaar vergeleken met placebo. Uit eerder onderzoek is gebleken dat 72 mg proanthocyaniden (twee cranberrycapsules) de optimale dosering is voor deze doelgroep. De onderzoekspopulatie betrof 185 vrouwelijke verpleeghuisbewoners, verspreid over 21 verpleeghuizen, ouder dan 65 jaar met (31,4%) en zonder bacteriurie met pyurie. Er werd gestratificeerd op verpleeghuis.
De primaire uitkomst was de aanwezigheid van bacteriurie met pyurie, gedefinieerd als 10^5 CFU’s met witte bloedcellen in de urine bij onderzoek iedere twee maanden na inclusie. De secundaire uitkomsten waren mortaliteit, ziekenhuisopnamen, MRSA-besmetting, antibiotica voor urineweginfectie en totaal antibioticagebruik. 
Therapietrouw heeft in eerder onderzoek mogelijk invloed gehad op de resultaten. De mate van therapietrouw is daarom als uitkomst meegenomen in dit onderzoek. Dit werd gemeten door middel van het overgebleven aantal capsules van de vorige aflevering voor 30 dagen. Grote therapietrouw werd gedefinieerd als >80%.

Belangrijkste resultaten 
Er is geen significant verschil aangetoond op het primaire eindpunt. De prevalentie van bacteriurie met pyurie was in de interventiegroep en controlegroep respectievelijk 29,1% versus 29,0% (OR 1,01; 95% BI 0,61-1,66; P,98). Daarnaast is er ook geen significant verschil aangetoond op secundaire uitkomsten. Gemiddeld was de therapietrouw 80,1% (77,5% in de interventiegroep en 82,6% in de controlegroep). De therapietrouw bleek in de eerste zes maanden (83,7%) beter dan in het tweede gedeelte van het jaar (76,7%).

Belangrijkste conclusie 
Ondanks goede therapietrouw en een optimale dosering, heeft het gebruik van cranberrycapsules gedurende één jaar niet geleid tot een significant verschil in de aanwezigheid van bacteriurie met pyurie bij vrouwen in verpleeghuizen. De uitkomst wordt ondersteund door het ontbreken van effect op secundaire uitkomsten.

Consequenties voor de praktijk
Gezien de wisselende resultaten van verschillende studies in de afgelopen jaren en de resultaten van deze studie kan het gebruik van cranberrycapsules voor de preventie van bacteriurie met pyurie niet worden aanbevolen onder vrouwelijke verpleeghuisbewoners.

Literatuur
Juhthani-Mehta M, Ness PH van, Bianco L, Rink A, Rubeck S et al. 
Effect of cranberry capsules on bacteriuria plus pyuria amond older women in nursing homes: a randomized clinical trial. JAMA 2016 Oct 27.