Calcium- en/of vitamine D-gebruik leidt niet tot verlaagd risico op fracturen bij thuiswonende ouderen

Nancy Valentin-Ong en Roman Tomaszewski, apothekers in opleiding tot specialist
maart 2018

Waarom dit onderzoek?
In de huidige standaarden wordt het gebruik van calcium en/of vitamine D bij ouderen aanbevolen om fracturen te voorkomen. Echter, er is geen eenduidig resultaat aangetoond voor wat betreft het verband tussen calcium-, vitamine D-, of gecombineerde calcium- en vitamine D-supplementen en fractuurincidentie bij deze leeftijdsgroep. Daarnaast wordt er in de huidige aanbevelingen geen onderscheid gemaakt tussen thuiswonende ouderen en ouderen die in tehuizen verblijven, terwijl er mogelijk wel een verschil bestaat in fractuurrisico en de daarbij gewenste preventieve behandeling.

Onderzoeksvraag
Is calcium- of vitamine D-suppletie of een combinatie daarvan geassocieerd met een lagere incidentie van fracturen bij thuiswonende ouderen?

Hoe werd dit onderzocht?
De databases van PubMed, Cochrane Library en Embase zijn doorzocht om systematische reviews en meta-analyses, gepubliceerd in de periode december 2006 tot en met december 2016, te identificeren. Studies die het verband tussen calcium, vitamine D of de combinatie van beide supplementen en fracturen onderzochten, zijn geïncludeerd. De onderzoekspopulatie betrof personen van vijftig jaar of ouder. Geëxludeerd werden gerandomiseerde klinische onderzoeken met corticosteroïden geïnduceerde osteoporose, studies met deelnemers die reeds anti-osteoporosemedicatie, calcitriol of gehydroxyleerd vitamine D gebruikten en studies waarin calciuminname of vitamine D in het dieet werden geëvalueerd. Onderzoeken met ouderen opgenomen in tehuizen en studies zonder placebogroep werden ook uitgesloten. Er zijn 33 gerandomiseerde klinische onderzoeken, goed voor 51.145 deelnemers, gebruikt. De primaire uitkomstmaat was het optreden van een heupfractuur. Niet-wervelbreuken, wervelfracturen en het totaal aantal fracturen werden gedefinieerd als secondaire uitkomstmaten. Een meta-analyse werd uitgevoerd om de relatieve risico’s (RR), de absolute risicoverschillen (ARD) en het 95% betrouwbaarheidsinterval (BI) te berekenen met behulp van random-effects-modellen.

Belangrijkste resultaten
Er is geen significant verband tussen calciumsuppletie en heupfracturen bij thuiswonende ouderen (RR 1,53 [95% BI 0,97-2,42]; ARD 0,01 [95% BI 0,00-0,01]). Ditzelfde geldt voor vitamine D-suppletie (RR 1,21 [95% BI, 0,99-1,47]; ARD 0,00 [95% BI -0,00-0,01]) en de combinatiebehandeling calcium met vitamine D (RR 1,09 [95% BI 0,85 tot 1,39]; ARD 0,00 [95% BI -0,00-0,00]). Er zijn ook geen significante associaties gevonden tussen het gebruik van calcium en/of vitamine D en de secundaire eindpunten, de incidentie van niet-vertebrale, vertebrale of totale fracturen. Subgroepanalyses lieten zien dat deze resultaten over het algemeen consistent waren, ongeacht de hoeveelheid calcium (≥1 g of <1 g per dag) of vitamine D (≥800 IE of <800 IE per dag), geslacht, fractuurhistorie, calciuminname met de voeding en serum 25-hydroxyvitamine D-concentratie.

Belangrijkste conclusies
Suppletie van calcium, vitamine D of gecombineerd calcium en vitamine D in vergelijking tot placebo of geen behandeling is niet geassocieerd met een verlaagd risico op fracturen bij thuiswonende ouderen. Een beperking van deze meta-analyse is de subjectieve selectie en de kwaliteit van sommige van de geïncludeerde studies. Daarnaast is de uitgangspositie van het vitamine D-gehalte niet altijd meegenomen.

Consequenties voor de praktijk
Gezien de wisselende uitkomsten van eerdere en de resultaten van deze studie kunnen de aanbevelingen van de Gezondheidsraad om routinematig vitamine D met of zonder calcium toe te voegen bij alle ouderen ongeacht hun woonsituatie, heroverwogen worden. Het aanbrengen van een nuance in de richtlijnen kan naar aanleiding van deze analyse op zijn plaats zijn.

Literatuur
Zhao JG, Zeng XT, Wang J, Liu L. Association between calcium or vitamin D supplementation and fracture incidence in Community-Dwelling Older Adults. A systematic review and meta-analysis. JAMA 2017 Dec 26.