Minder dementie door vroegtijdig anticoagulantiagebruik bij atriumfibrilleren

Ytsje Frankema en Alberto Fernández Gómez, apothekers in opleiding tot specialist
maart 2018

Waarom dit onderzoek?
Eerdere onderzoeken toonden aan dat er een relatie is tussen atriumfibrilleren (AF) en dementie. AF kan kleine embolieën veroorzaken die vervolgens microinfarcten teweeg kunnen brengen. Dit kan tot cognitieve achteruitgang leiden. Bovendien hebben imaging studies structurele wijzigingen in de hersenen aangetoond bij patiënten met AF zonder geschiedenis van herseninfarcten. Bij AF worden patiënten behandeld met orale anticoagulantia (OAC) om trombusvorming te voorkomen. Het is echter nog niet duidelijk of OAC ook beschermen tegen het ontstaan van dementie.

Onderzoeksvraag
Leidt het gebruik van orale anticoagulantia bij atriumfibrilleren tot een verminderde kans op dementie?

Hoe werd dit onderzocht?
Er werd een observationele cohortstudie gedaan onder 444.106 Zweedse patiënten met AF zonder gediagnostiseerde dementie. Retrospectief werd gekeken naar wat de incidentie was van nieuwe diagnoses van dementie bij de patiënten met een voorafgaande diagnose van AF. Daarna werd er een verschil gemaakt tussen patiënten met en zonder OAC.

Belangrijkste resultaten
De incidentie van dementie onder OAC-gebruikers was lager dan bij patiënten zonder OAC (1,14 versus 1,78 per 100 patiëntjaren). Dit verschil was statistisch significant. Er is gecorrigeerd naar leeftijd, comorbiditeit en klinische eindpunten. Er werd niet gekeken naar het verschil in sterfte tussen beide groepen.

Belangrijkste conclusies
Het risico op dementie bij patiënten met atriumfibrilleren is hoger zonder gebruik van orale anticoagulantia. Een vroege start met de behandeling met anticoagulantia bij patiënten met AF vermindert het risico op ontwikkeling van dementie.

Consequenties voor de praktijk
Een observationele cohortstudie als deze heeft beperkingen, omdat de patiënten niet willekeurig een bepaald geneesmiddel voorgeschreven hebben gekregen. Een gerandomiseerd onderzoek met controlegroep is in dit geval niet ethisch. Het is niet mogelijk om een placebo te geven aan patiënten met AF en af te wachten wat er gebeurt. Het onderzoek suggereert echter sterk dat het belangrijk is om, indien er een indicatie is, atriumfibrilleren tijdig te behandelen met anticoagulantia om de kans op dementie te verkleinen.

Literatuur
Friberg L, Rosenqvist M. Less dementia with oral anticoagulation in atrial fibrillation. Eur Heart J 2017 0, 1-9, doi:10.1093/eurheartj/ehx579.