Aspirine doseren op gewicht effectiever dan one-dose-fits-all strategie

Tiffany Chan en Marleen van Brussel, apothekers in opleiding tot specialist
oktober 2018

Waarom dit onderzoek?
In eerdere studies is alleen de effectiviteit van zogenaamde one-dose-fits-all van acetylsalicylzuur onderzocht. Obesitas en een verhoogde body mass index (BMI) zijn echter geassocieerd met een verminderde remming van COX-1 door laaggedoseerde salicylaten. In deze studie is onderzocht of het gewicht invloed heeft op het effect van laag- en hogergedoseerde salicylaten.

Onderzoeksvragen
Is er verschil in effect van laag- en hooggedoseerde salicylaten bij een laag (<70kg) en hoog (>70 kg) lichaamsgewicht? Wordt het 20-jaars risico op colorectaal kanker (of andere vormen van kanker), veroorzaakt door salicylaten, beïnvloed door lichaamsgewicht?

Hoe werd dit onderzocht?
Het effect van een lage dosis (≤100 mg) versus hoge dosis (≥300 mg) aspirine werd bestudeerd bij verschillende lichaamsgewichten in een meta-analyse van gerandomiseerde klinische onderzoeken naar aspirine als primaire preventie van cardiovasculaire incidenten en secundaire preventie van beroerte. Daarnaast werd bij het aspirinegebruik de invloed van lichaamsgewicht op het 20-jaars risico op (colorectaal) kanker bestudeerd. De gegevens werden geanalyseerd volgens de intention-to-treat methode.

Belangrijkste resultaten
Het effect van laaggedoseerd aspirine (75-100 mg) nam af naarmate het gewicht toenam. Het gunstige effect op het voorkómen van cardiovasculaire incidenten is vooral geconstateerd bij deelnemers die 50-69 kg wogen. Diabetes en leeftijd hadden geen invloed op de werking van aspirine. Bij deelnemers ≥70 kg werd een toename van fatale cardiovasculaire incidenten geconstateerd, in het bijzonder door hartinfarct.
Het effect van hooggedoseerde aspirine (300-325 mg of 500 mg) nam daarentegen toe bij een hoger gewicht. Het risico op cardiovasculaire incidenten nam af bij deelnemers die ≥70 kg en ≥90 kg wogen met een aspirinegebruik van respectievelijk 300-325 mg en 500 mg of meer. Het risico op plotse hartdood was verhoogd bij patiënten die <50 kg wogen met een aspirinedosis van 75-100 mg. 
De reductie van het 20-jaars risico op colorectale kanker met zowel laag- als hooggedoseerde aspirine nam af naarmate het lichaamsgewicht hoger was. Het risico op het krijgen van kanker was verhoogd bij patiënten van ≥70 jaar en <70 kg gedurende de eerste drie jaar, waarna deze afnam na vijf jaar in de follow-up.

Belangrijkste conclusies
Voor de preventie van cardiovasculaire incidenten werd laaggedoseerde aspirine (75-100 mg) alleen effectief bewezen bij een laag lichaamsgewicht (<70 kg) en hoger gedoseerde aspirine bij een hoog lichaamsgewicht (≥70 kg). Gezien dat het effect van aspirine ook op andere uitkomsten, waaronder kanker, lichaamsgrootte-gebonden was, is een op de patiënt toegesneden benadering essentieel.

Consequenties voor de praktijk
De studie heeft een aantal beperkingen, namelijk dat er een aantal oudere onderzoeken zijn gebruikt om data te genereren, en dat er geen gegevens bekend zijn over therapietrouw en over het verloop van het lichaamsgewicht gedurende de studies. Verder is er alleen gekeken naar het effect bij secundaire preventie na een beroerte, en zijn er geen studies gevonden waarbij doseringen van 100-300 mg zijn bekeken. Dit betekent dat er meer onderzoek nodig is om te bepalen of een geïndividualiseerde dosis effectiever kan zijn.

Literatuur
Rothwell PM, Cook NR, Gaziano JM, Price JF, Belch JFF, Roncaglioni MC, Morimoto T, Mehta Z. Effects of aspirin on risks of vascular events and cancer according to bodyweight and dose: analysis of individual patient data from randomised trials. Lancet 2018;392:387-399.