Naast alle hectiek staat de decembermaand ook in het teken van enige reflectie op ons eigen leven, de wereld om ons heen en een voorzichtige blik op de toekomst. Enige filosofische overpeinzingen overvallen je dan al snel.

Bij het lezen van een bericht over de zorgverlening via een tablet op de drogisterijafdeling van de grootste supermarktketen van Nederland, ontwaakt de denker in mij. De drogisterijkoepel is, in tegenstelling tot de grootgrutter, van mening dat een drogist fysiek aanwezig moet zijn om goede zorg te kunnen leveren. Mee eens, is mijn eerste gedachte. Maar is er niet ook allang een verschuiving gaande van fysiek, via op afstand, naar virtueel? Aanwezigheid in levenden lijve wordt in de zorg nog als essentieel bestempeld, terwijl de dienstverlening in bijvoorbeeld de financiële sector en een groot deel van de detailhandel al virtueel gebeurt. Weinig mensen vinden dat een gemis. Eerder een uitbreiding van gemak en efficiëntie – juist twee kenmerken waar de zorg niet bepaald om bekend staat. Uiteraard, op momenten waar empathie vereist is, is fysieke aanwezigheid onontbeerlijk. En deze momenten komen in de zorg nu eenmaal vaker voor dan bij de aanschaf van een paar schoenen. Maar met het oog op de schaarste aan personeel doen we er in de zorg ook goed aan kritisch te zijn op de noodzaak van fysieke aanwezigheid.
De schaduwzijde van fysieke àfwezigheid is dat het inschattingsvermogen ontbreekt om te beoordelen wie welke zorg nodig heeft en wanneer. Van de patiënt kan dit niet worden verwacht. Zorg op afstand of virtuele zorg, als vervanger van persoonlijke zorg, moet daarom niet op initiatief van de patiënt worden aangeboden, maar moet een voorwaarde voor het ontvangen van een (zorg)product zijn.
De wereld om ons heen verandert misschien sneller dan we zouden willen en bepaalde ontwikkelingen kunnen we als disruptief bestempelen. Het lijkt echter zinvoller deze veranderingen op een passende wijze in te bedden dan ertegen in verzet te gaan. Aan intermenselijk contact blijft behoefte bestaan, niet alleen tijdens de feestdagen, maar het hele jaar door – zeker in de zorg.

Jos Lüers, hoofdredacteur
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
december 2019