Effect van levothyroxine op hartfunctie bij ouderen met subklinische hypothyroïdie
Uman Bajwa en Milad Basous, apothekers in opleiding tot specialist
oktober 2020
Waarom dit onderzoek?
Subklinische hypothyroïdie wordt geassocieerd met een verhoogd risico op hartfalen. Dit ziektebeeld wordt gekenmerkt door verhoogde waarden van thyroïdstimulerend hormoon (TSH) met niet-afwijkende T4-waarden. Dit komt voor bij 10-20% van de ouderen (>65 jaar). Verschillende kleine onderzoeken (n=30) suggereren dat de medicamenteuze behandeling van ouderen met subklinische hypothyroïdie zowel de systolische (linkerventrikel ejectiefractie) als de diastolische functie van het hart mogelijk kan verbeteren.[1-5] Het effect van levothyroxine op de hartfunctie is niet eerder onderzocht in een grotere studie.
Onderzoeksvraag
Wat is het effect van thyroïdhormoontherapie in vergelijking met placebo op de hartfunctie bij ouderen met milde subklinische hypothyroïdie?
Hoe werd dit onderzocht?
Er werden 217 Zwitserse patiënten met de leeftijd van ≥65 jaar met persisterende subklinische hypothyreoïdieklachten (TSH-waarde tussen 4,60 mIU/L en 19,99 mIU/L; vrije T4 niet afwijkend) dubbelblind gerandomiseerd in twee groepen: interventie- (levothyroxine 50 mcg per dag; n=109) en placebogroep (n=108). Patiënten met hartklachten (myocardinfarct, instabiele angina pectoris en hartfalen) werden uitgesloten. De TSH-metingen werden verricht na een periode van 6 tot 8 weken en na een periode van 12 maanden. Een echocardiografie werd uitgevoerd bij 185 patiënten (n=96 interventiegroep, n=89 placebogroep), waarbij de linkerventrikel-ejectiefractie (LVEF) voor systolische functie en diastolische functie (E/é-ratio) werden bepaald. Als secundaire uitkomstmaten werden systolische arteriële druk en het linker arteriële volume gemeten.[6]
Belangrijkste resultaten
De interventiegroep liet een significante daling (2,95 ± 1,08 mIU/L) zien in het gemiddelde TSH-waarde na 6 tot 8 weken ten opzichte van een placebogroep (5,37 mIU/L ± 2,04; p<0,001). Het verschil in gemiddelde TSH-waarde tussen beide groepen bleek eveneens significant na 12 maanden (1,74 mIU/L; p<0,001). De LVEF (systolische functie) was 62,7% in de interventie- en 62,5% in de placebogroep. Het verschil tussen beide groepen was 0,4% (95%BI 1,8-2,5; p=0,72). De diastolische functie (E/é-ratio) in beide groepen was respectievelijk 10,6 en 10,1 (verschil is 0,4%; 95%BI 0,7-1,4; p=0,47). Voor de secundaire uitkomstmaten, als systolische arteriële druk (respectievelijk 37 mm Hg en 33 mm Hg) en de linker arteriële volume (respectievelijk 17,8% en 18,5%), werd geen significant verschil gevonden.
Belangrijkste conclusies
Er is geen verbetering in het effect op de hartfunctie bij ouderen met milde subklinische hypothyroïdie bij thyroïd-hormoontherapie in vergelijking met placebo.
Consequenties voor de praktijk
De onderzoekspopulatie bestond vooral uit patiënten (leeftijd ≥65 jaar) met milde subklinische hypothyroïdie en Kaukasische afkomst, wat geen goede afspiegeling is van de gemiddelde patiëntenpopulatie. Daarnaast werden in dit onderzoek andere vormen van subklinische hypothyroïdie uitgesloten. Er is nog veel winst te behalen door het leeftijdsbereik uit te breiden en meerdere subklinische vormen van hypothyroïdie te onderzoeken. Verder bevatte de onderzoekspopulatie weinig patiënten (n=9) met TSH-waarden ≥10 mIU/L, waardoor het effect van levothyroxine geen duidelijke afspiegeling gaf van de realiteit. Tevens werd er geen bepaling van de tri-joodothyronine (T3)-hormoon uitgevoerd, wat in eerdere studies juist wel een verband liet zien met diastolische functie. Voorts werd er geen uniforme baseline-echocardiografie uitgevoerd in beide groepen, hetgeen een vereiste is van een goede gerandomiseerde studie. Hierdoor is het vooralsnog niet mogelijk om het effect van thyroïdbehandeling met zekerheid vast te stellen. Tot slot biedt dit onderzoek op dit moment te weinig onderbouwing om het effect van levothyroxine te bepalen op de hartfunctie van patiënten met milde subklinische hypothyroïdie.
Literatuur
1. Dechartres A et al. Influence of trial sample size on treatment effect estimates: meta-epidemiological study. Br Med J 2013;346:f2304.
2. Pereira T et al. Empirical evaluation of very large treatment effects of medical interventions. JAMA 2012;308:1676-1684.
3. Monzani F et al. Effect of levothyroxine on cardiac function and structure in subclinical hypothyroidism: a double blind, placebo-controlled study. J Clin Endocrinol Metab 2001; 86:1110-1115.
4. Biondi B, Fazio S, Palmieri E et al. Left ventricular diastolic dysfunction in patients with subclinical hypothyroidism. J Clin Endocrinol Metab 1999;84:2064-2067.
5. Ripoli A, Pingitore A, Favilli B et al. Does subclinical hypothyroidism affect cardiac pump performance? Evidence from a magnetic resonance imaging study. J Am Coll Cardiol 2005;45:439-445.
6. Gencer B, Moutzouri E, Blum M, Feller M et al. The Impact of Levothyroxine on Cardiac Function in Older Adults With Mild Subclinical Hypothyroidism. A Randomized Clinical Trial. Am J Med 2020 Jul;133(7):848-856.e5.