Sam Bergari en Ylfa Bergen, apothekers in opleiding tot specialist
november 2021

Waarom dit onderzoek?
Uit eerder onderzoek is gebleken dat het gebruik van nasale corticosteroïden effectief zijn bij de behandeling van verminderde reukzin bij verschillende oorzaken.[1 2] Dit effect is echter nog niet beschreven voor de behandeling van een verminderde reukzin bij Covid-19-infecties.

Onderzoeksvraag
Draagt het nasaal toedienen van dagelijkse dosering mometason (200 mcg) bij aan het eerder herkrijgen van de reukzin, wanneer deze verloren is bij met Covid-19 besmette patiënten?

Hoe werd dit onderzocht?
Er is een prospectief gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek (RCT) opgezet, waarbij 100 Egyptische met Covid-19 besmette patiënten (positieve PCR-uitslag) werden geïncludeerd in periode van augustus tot en met november 2020.[3] De voorwaarden voor inclusie waren: leeftijd ≥18 jaar, recent hersteld van Covid-19-besmetting, met daarbij verminderde reukzin (hyposmie) of verlies van reukzin (anosmie). Zwangeren, patiënten met eerder en/of huidig gebruik van nasale of systemische corticosteroïden, of het bezitten van (oude) reukstoornissen werden geëxcludeerd. Geïncludeerden werden gerandomiseerd in twee groepen. De controlegroep kreeg drie weken reuktraining (tweemaal per dag 20 seconden aan een roos, citroen en kruidnagel ruiken). De interventiegroep kreeg naast reuktraining een behandeling met mometason 100 mcg neusspray tweemaal per dag in elk neusgat. Bij de patiënten werd primair de reukzin voor munt, koffie en knoflook gemeten door middel van een visueel analoge schaal (VAS)-reukscore, waarin de score 0 naar totaal verlies van reukzin refereert en score 10 naar normale. Deze meting vond plaats op het begin, na 1, 2 en 3 weken. Secundair werd gekeken naar de duur van de anosmie vanaf de start van de symptomen tot volledig herstel.

Belangrijkste resultaten
De mediane beginscore voor de reukzin bedroeg 2,0 (interkwartielbereik [IKB]: 0,5-5,0) in beide groepen (p=0,47). De reukscores tussen de twee groepen laten na 1, 2 en 3 weken geen statistisch significante verschillen zien. Er is geen sprake van verbetering ten opzichte van de controlegroep, want p-waarden bedroegen respectievelijk 0,10, 0,08 en 0,16. Ten opzichte van de mediaan beginscore was de VAS-score aan het einde van onderzoeksperiode binnen elke groep significant toegenomen. Zodoende had de interventiegroep een mediaan eindscore 10 (IKB 9,0-10,0; p<0,001) en controlegroep een eindscore 10 (IKB 5,0-10,0; p<0,001). Ook voor de tijd tot compleet herstel werden er geen verschillen tussen de controlegroep (26,15 ± 5,07 dagen) en interventiegroep (26,41 ± 7,99 dagen) (p=0,88) gevonden. 
Tijdens de onderzoeksperiode herstelden uit de controlegroep 26 van de 50 (52%) volledig, ten opzichte van 31 van de 50 (57%) (p=0,31) in de interventiegroep.

Belangrijkste conclusie
Geconcludeerd kan worden dat het gebruik van nasale corticosteroïden geen effect heeft op het herstel van reukzin na COVID-19-infectie.

Consequenties voor de praktijk
Ondanks de kleine onderzoekspopulatie, wordt het gebruik van nasale corticosteroïden onder Covid-19 besmette patiënten met verminderd of totaal verlies van reukzin niet ondersteund door dit onderzoek. Omdat het gebruik van lokale corticosteroïden niet tot herstel leidt, suggereert het onderzoek dat de anosmie wellicht van neurologische aard is in plaats van lokale inflammatie. Hier is echter meer onderzoek naar nodig.

Literatuur
1. Heilmann S, Just T, Göktas O, Hauswald B et al. Untersuchung der Wirksamkeit von systemischen bzw. topischen Kortikoiden und vitamin B bei Riechstörungen [Effects of systemic or topical administration of corticosteroids and vitamin B in patients with olfactory loss]. Laryngorhinootologie Nov 2004 (vol. 83, issue 11):729-734 
2. Catana IV, Chirila M, Negoias S et l., Effects of corticosteroids on hyposmia in persistent allergic rhinitis. Clujul Medical Journal 2013;86(2):117-120. 
3. Abdelalim AA, Mohamady AA, Elsayed RA et al. Corticosteroid nasal spray for recovery of smell sensation in COVID-19 patients: A randomized controlled trial. American Journal of Otolaryngology-Head and Neck Medicine and Surgery. 2021 (volume 42, issue 2, 102884): p. 1-6.