Doorbraak in de hoofdhuid

Auteur, onder medeverantwoordelijkheid van de redactie

Samenvatting

Met de komst van het haar-follikel stimulerend hormoon (h-FSH) heeft de arts eindelijk een instrument ter behandeling van de kalende man. De toepassing van het middel dat verkrijgbaar is onder de naam Multipecia 16V^® behoeft enige uitleg, maar geen moderne apotheker die daar z'n hand voor om draait. In onze huidige tijd van farmaceutische patiëntenzorg past Multipecia 16V^® fantastisch in het arsenaal van CARA-instructie, diabetes-zorg en nu dus ook de zorg voor de kalende man. Het h-FSH is een product met een fijnzinnig aangrijpingsmechanisme op het specifiek in de hoofdhuid voorkomende 5± -testosteronreductase. In een tweetal gecontroleerde studies is h-FSH werkzaam gebleken. De bijwerkingen nopen tot terughoudendheid, maar onder mom van 'de kwaal is erger dan het middel' is toepassing bij bepaalde personen meer dan verantwoord.

Abstract
Abstract

Pharm Sel 1998;14:31-34.

Onze haardos is een onderwerp waar veel over gepraat en geschreven wordt. Wij hebben op ons hoofd rond de 100.000 haren. Blonde mensen hebben de meeste, maar ook de dunste haren, ongeveer 140.000; donkere mensen zo'n 110.000 en rossige mensen hebben 'maar' ongeveer 90.000 haren.[1]

Na alopecia androgenetica, de 'normaal' bij 45% van de mannen optredende kaalheid, is alopecia areata de meest voorkomende vorm van haaruitval. Kenmerkend is meestal het ontstaan van ronde of ovale plekken die zich kunnen uitbreiden tot haaruitval van het totale hoofd of uitval van de gehele lichaamsbeharing.[2] Dit laatstgenoemde ziektebeeld komt onder de naam alopecia totalis slechts zelden voor en is met name gemeld onder travestieten.

Diverse therapieën zijn onderzocht: lokale immuuntherapie, fotochemotherapie, de systemische, lokale of intralesionale toepassing van corticosteroïden, minoxidil, ciclosporine, diëthylstilbestrol, 17-estradiol, 11-hydroxyprogesteron, inosiplex en ditranol. Van de meerderheid van deze therapieën is de werkzaamheid niet bewezen.[2] In het verleden werd nog wel eens geëxperimenteerd met aderlaten, reiniging van de darmen met olie, insmeren met zwavel en teer (zonder veren), dan wel met zalf van reptielenvet of bedekken van het hoofd met lappen, gedrenkt in mollenvet.[1] Ook de zwavelverbindingen uit de ui zouden een weldaad voor de hoofdhuid zijn, waarbij uienhaarwater een goed alternatief voor de verse ui vormt.[3] Haaruitval bij 65+-ers wil nog wel eens goed reageren op vitamine-B-complex. In gecontroleerde over the counter studies is het vitamine-B-complex van Katwijk zeer effectief gebleken.[4]

Difencypron (DCP) is het laatste middel waarover iets geschreven is onder meer in het Geneesmiddelenbulletin uit 1995. Bij bilaterale voortzetting trad bij 30% een volledig en bij 20% een kosmetisch acceptabel herstel van de haargroei op. Gedurende zeven maanden werd DCP wekelijks in oplopende concentraties van 0,001% opgebracht op geleide van een licht eczemateuze reactie.[2]

Eeuwenlang is van het leed van de kalende man en vrouw misbruik gemaakt door kwakzalvers en charlatans die ook in de huidige tijd hun waar nog volop aanprijzen in pulpbladen als Gezondheidsnieuws, Midweek en de Elsevijf.

In de loop van dit jaar zal het prostaatmiddel finasteride voor registratie wordt ingediend bij het College. Van dit middel wordt veel verwacht. De fabrikant is in deze echter de loef afgestoken door de firma P. Fortuin B.V. die per 1 april 1998 met het echt werkzaam gebleken haar-follikel stimulerend hormoon (h-FSH) een gat in de markt opvult. In dit artikel zullen de ins en outs van dit h-FSH besproken worden.

Farmacologie

Dynamiek

h-FSH bindt covalent aan de haarvormige butylhydroxy-kern van het cerebraal-epidermaal voorkomende 5± -testosteronreductase. Door de niet-reversibele binding aan dit specifiek in de hoofdhuid voorkomende enzym wordt ter plaatse een permanent verminderde productie van het 5± -dihydrotestosteron bewerkstelligd. Of dit het mechanisme is wat verantwoordelijk is voor een toegenomen haargroei is niet met zekerheid te zeggen. Duidelijk is wel, gezien de aard van de bijwerkingen, dat het effect blijvend is. Chemische castratie werd gezien bij intratesticulaire injectie van h-FSH bij TBS-ratten. Dit biedt perspectieven voor de toekomst.[5]

Kinetiek

Bij de HPLC-bepaling van de geëxtraheerde haarmonsters trad spontaan trilhaarvorming op in de detector. Door storende resonantie in sinusgolven werd detectie ernstig bemoeilijkt. Men neemt aan dat systemisch wel enig h-FSH wordt opgenomen. Hoeveel echter is nog niet vastgesteld. De halfwaardetijd van h-FSH is afhankelijk van de dikte van de haar en de frequentie van het bezoek aan de kapper. Een indicatieve formule die men hierbij kan hanteren is t1/2 uitgedrukt in nM/uur = (n (aantal haren) x 0,1 nM/(2¼r) x v (in µm/uur).[6]

Klinische studies

In een tweetal studies is h-FSH vergeleken met placebo. In de 'h-FSH Alopecia Inhibiting Result'(HAIR)-studie van Pantani e.a.is h-FSH triple blind vergeleken met een shampoo van het merk Head & Shoulders^®.[7] De studie werd centraal uitgevoerd bij 24 personen, in casu de onderzoekers zelf. In deze overgekruisde trial werd de randomisatie uitgevoerd door Jomanda hetgeen het aura van deze studie ten goede kwam.[8] Na 1,4 keer daagse applicatie van h-FSH bleek na twee weken op een schaal van 90.000 tot 90.100 de haargroei met maar liefst 56% toegenomen te zijn. Indien het middel na twee weken nog niet het gewenste resultaat had bereikt, werd de dosering van h-FSH

verdubbeld tot een 2,8 x daagse applicatie. Gemiddeld was er een toename van 510% van het aantal haren na vier weken behandeling. Bij één persoon trad maar liefst een stijging op van 2 x 10⁵ betreffende beharing op de hoofdhuid en een stijging van 2 x 10¹⁰ betreffende overige lichaamsbeharing. Indien het gewenste resultaat was bereikt, werd de behandeling gestaakt, waarbij het effect behouden bleef. Ten opzichte van placebo was het effect volgens een two-swallow tailed student's test significant.[7]

In de tweede studie werden cliënten van de Svensson natuurboetiek in R. geïncludeerd. Deze mannelijke patiënten ouder dan 55 jaar zijn verkregen via negatieve selectie. De overeenkomst tussen de patiënten was een inmiddels volledige alopecia van de kruin met een doorsnede van 9.999.999 nm. Bij een uitgebreidere alopecia werd toelating geweigerd. De studie werd uitgevoerd door Sugar L. Hooper e.a.[9] Na een eerste kennismaking en het overhandigen van een informed arrest werd reeds een toename van de depressiviteit op de DSM-aandeelkoers waargenomen (DSM-IV naar DSM-III). In deze op de parallelbaan uitgevoerde studie werd h-FSH vergeleken met het zuivere placebo Niks^®. Volgens hetzelfde behandelingsschema als in de eerste studie werden gelijkwaardige resultaten behaald met dien verstande dat de depressiviteit werd behandeld met een selectieve serotonine stimulator (SSS) door psychiater Kramer vs Kramer.[10]

Na staken van de behandeling bij het gewenste resultaat (mediaan van 2,3 maand met uitbijters van 2 uur tot 570 maand) bleek de depressiviteit plaatsgemaakt te hebben voor manische euforie.[9]

Bijwerkingen

Een bijzondere bijwerking die bij nagenoeg 99,9% van de patiënten van het Kaukasische ras is haaruitval in de schaamstreek.[7 ;9] Door zorgvuldig bewaren en wat geduld zijn de haren echter met Pritt^® zo weer te bevestigen. Bij eskimo's trad deze bijwerking echter niet op, hetgeen pleit voor applicatie bij temperaturen van minimaal -20šC.[11] Vanwege het onaangename karakter heeft een lichte elektrostimulatie (TENS) van 16 Volt een zelfde maar eenvoudiger werking. Bij een aantal personen neemt de haargroei fors toe. Bekende voorbeelden hiervan zijn Ruud L. en Jan V.[12 ;13] Bij een aantal patiënten trad hirsutisme totalis op waardoor zij zich niet meer konden handhaven in hun omgevingssituatie. Als oplossing werd emigratie naar natuurreservaten in Kenia overwogen. Hirsutisme totalis komt bij circa 0,5% van de behandelde patiënten voor. Deze bijwerking blijft bestaan na staken van de behandeling.

Een minder ernstige bijwerking werd gemeld bij circa 120% van de patiënten die klaagden over 'dansend' haar. Geadviseerd werd in dit geval de shampoo van het merk A. te laten staan.[7 ;9]

Over potentiestoornis werd vooral geklaagd door de partner(s) van de patiënt. Deze stoornis bleek evenwel met haarlak oplosbaar.[9]

Interacties

h-FSH vergrijpt zich aan het hele zootje cytochroom P-450 iso-enzymen. In theorie kan dus een bruisende reactie optreden met ieder geneesmiddel waarbij metabolisme in de lever plaatsvindt. Het gaat te ver al deze geneesmiddelen op te noemen. De fabrikant beperkt zich in de 2A-tekst tot de vermelding dat h-FSH bij voorkeur single ingenomen moet worden.[5] Indien dit niet mogelijk is, kan een surrogaat enzym-complex geaddeerd worden met Yakult Vivit^® dat gelijktijdig met h-FSH ingenomen moet worden.[14] Melkzuurcomplexen uit melk van de Equus asinus versterken het effect van h-FSH door een nog onopgehelderde interactie. Deze interactie werd gemeld door Egyptische adellijke afstammelingen die zich wekelijks plachten te baden in ezelinnenmelk.[15]

Contra-indicaties

h-FSH mag niet gebruikt worden bij gebleken overgevoeligheid voor het conserveermiddel alcohol. Bij infecties van de hoofdhuid kan h-FSH een toename geven van het aantal zweepdraden van de parasitaire protozoën. Bij haar op de tanden en een vervroegde aanwezigheid van een baard in de keel dient h-FSH met terughoudendheid toegepast te worden. Bij gelijktijdig gebruik van ß-caroteen (groenten, vitaminesupplementen) loopt de patiënt het risico op een oranje haardos. Voor misbruik tijdens het aanstaand WK voetbal in Frankrijk wordt dan ook gevreesd.[5]

Zwangerschap en borstvoeding

h-FSH passeert de placenta en gaat over in de moedermelk en is in dierproeven bij embryo's en nakomelingen van naakte muizen hirsutismogeen bevonden. Derhalve wordt toediening van h-FSH tijdens de graviditeit en borstvoeding niet aanbevolen. Bij haaruitval ten gevolge van de zwangerschap wordt aanbevolen zo snel mogelijk te starten met h-FSH. Voor vervangende borstvoeding kan gebruik gemaakt worden van Lacticum Mammae Instant^®, hetgeen op verzoek meegeleverd kan worden door de groothandel.[5]

Handelspreparaat en prijs

h-FSH wordt op de markt gebracht onder merknaam Multipecia 16V^® door firma P. Fortuin B.V. onder licentie van de Oekraïnse farmaceut Gigantovskaya. Een belangrijk nadeel is dat de verpakking een opschrift kent in Cyrillisch schrift. De bijsluiter daarentegen is opgesteld in bruikbaar Nederlands. Gezien de Oekraïnse

herkomst dient het product na binnenkomst met de Geigerteller gecheckt te worden op afwezigheid van radioactieve straling. Instraling door Jomanda wordt hier niet mee opgespoord.

Voorlopig is er geen haar op het hoofd van de zorgverzekeraar die denkt aan vergoeding. De fabrikant hanteert tot de vergoeding er door is het credo 'niet goed, geld weg'.

Voorlichting aan de patiënt

Applicatie dient vergezeld te gaan met een bad van ezelinnenmelk. Indien de huid hierdoor te vettig wordt, kan overwogen worden een scheut absinth toe te voegen aan het badwater zonder dat de werkzaamheid van melkzuurcomplexen teniet gedaan wordt. Absinth kan evenwel visusstoornissen veroorzaken.[16] De patiënt doet er goed aan een 1,4 of 2,8 x daagse applicatie toe te passen onder 16 Volts elektrostimulatie. Een batterijtje en elektrode worden standaard bijgeleverd.

Conclusie

Met de komst van het h-FSH heeft de arts eindelijk een instrument ter behandeling van de kalende man. De toepassing behoeft enige uitleg maar geen moderne apotheker die daar z'n hand voor om draait. In de huidige tijd van farmaceutische patiëntenzorg past Multipecia 16V^® fantastisch in het arsenaal van CARA-instructie, diabetes-zorg en nu dus ook de zorg voor de kalende man. Gelukkig is er nu een product dat alle andere kwakzalverijen in deze sector overbodig maakt. Binnenkort worden de eerste advertenties in lectuur voor de mannelijke 50+-er verwacht (ANBO-nieuws e.a.).

Literatuur

1 ;Lokaal Apotheeknieuws 1994.

2 ;Ergens uit het Geneesmiddelbulletin 1995.

3 ;De Kleine Dokter van A. Vogel.

4 ;Weening EC et al. Baliekwek 1997.

5 ;2A-tekst h-FSH, Gigantovskaya 1999.

6 ;Perkin-Elmer. Molestatie van een detector, het relaas van een onderzoeker.

7 ;Pantani M et al. HAIR-study. Supplement DW 1995.

8 ;Jomanda. Verslag Radio Noordzee 1-4-97. Instralen voor gevorderden.

9 ;Hooper SL. Svensson visitors revisited, placebogecontroleerde studie bij gemarkeerde alopecia. Gezondheidsnieuws januari 1998.

10 ;Kramer vs Kramer. Hoe mijn broer en ik voortborduren op het succes van Prozac^®.

11 ;Bevolkingsonderzoek naar herpes genitalis onder Eskimo-bevolking, Alaska 1997.

12 ;Lubbers R. Miljoenennota 1989.

13 ;Vayne J. Resultaat van Head & Shoulders behandeld met h-FSH. Intern rapport P&G.

14 ;Mona. Marketingstrategie voor 1998. Woerden.

15 ;Cleopatra. handboek voor farao's. 230 v Chr.

16 ;Gogh V van. Hoe ik de zonnebloemen zag. hutje op de hei 1887.