Omeprazol binnenkort ook voor zwangere vrouwen?

Zwangere vrouwen hebben relatief vaak te maken met reflux oesophagitis en dyspeptische klachten. Standaard wordt hiervoor een antacidum voorgeschreven, aangezien dit de enige groep maagmiddelen is die bewezen heeft veilig te zijn tijdens de zwangerschap. Antacida worden echter bij andere patiëntengroepen steeds minder voorgeschreven en wel vanwege de hoge doseringsfrequentie, de relatief zwakke werkzaamheid en het regelmatig voorkomen van interacties met andere geneesmiddelen.

Tot op heden valt de meest voorgeschreven maagzuurremmer, omeprazol, volgens het Informatorium Medicamentorum in zwangerschapscategorie B1, hetgeen betekent dat toxicologische voortplantingsstudies geen aanwijzingen hebben opgeleverd voor een verhoogde incidentie van foetale schade of andere nadelige effecten op het voortplantingsproces.

Aangezien de populatie zwangere vrouwen een belangrijke potentiële doelgroep is voor de firma Astra, zijn er inmiddels een aantal onderzoeken gepubliceerd over het risico van omeprazol gedurende de zwangerschap.^1-6 Geen van deze studies, waarbij in totaal meer dan 1500 vrouwen tijdens hun zwangerschap omeprazol gebruikten, toonde een verhoogde kans op aangeboren afwijkingen, een verlaagd geboortegewicht of spontane abortus aan.

Naar verwachting zal de firma Astra binnenkort het advies voor het gebruik van omeprazol tijdens de zwangerschap in de bijsluitertekst nuanceren.

Literatuur: 1. Lalkin A et al. Am J Obstet Gynecol 1998;179:727-730.

2. Nielsen GL et al. Aliment Pharmacol Ther 1999;13:1085-1089.

3. Ruigomez A et al. Am J Epidemiol 1999;150:476-481.

4. Källén B. Br J Obstetrics and Gynaecology 1998;105:877-881.

5. Källén B. Eur J Obstetrics & Gynaecology and Repr Biol 2000;3736:1-6.

6. Brunner G et al. Digestion 1998;59:651-654.

De recente miltvuurpaniek in de Verenigde Staten heeft weer eens aangetoond welke schrijnende ongelijkheid er nog altijd in de wereld heerst wanneer het gaat om de beschikbaarheid en de kostprijs van geneesmiddelen.

Onlangs werd de firma Bayer door de Amerikaanse regering onder grote druk gezet om haar antibioticum Cipro^®, werkzaam tegen anthrax, massaal vrij te geven voor de eigen bevolking. Uiteindelijk ging Bayer akkoord met de verkoop van driehonderd miljoen tabletten voor een 'vriendenprijs'.

Terwijl miltvuur slechts enkele slachtoffers heeft gemaakt, sterven jaarlijks miljoenen Afrikanen aan aids. Ondanks jarenlang slepende conflicten en juridische procedures tussen de farmaceutische industrie en ontwikkelingslanden, wordt HIV-medicatie in deze landen nog steeds niet voor een vriendenprijs geleverd en worden octrooirechten nog steeds met hand en tand verdedigd. Een kwalijk voorbeeld van onrechtvaardigheid.

Uiteraard ligt de oplossing niet in het volledig vrijgeven van de octrooirechten. Dit zou de doodsteek betekenen voor het onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen. Een beperkte vrijgifte zou echter al een grote verbetering kunnen betekenen, maar er zijn ook nog andere mogelijkheden denkbaar.

Een voor de hand liggende oplossing is prijsdiscriminatie: de meer draagkrachtige klant betaalt een hogere prijs dan de arme klant. Groot nadeel hiervan is echter dat de goedkope pillen voor de Afrikaanse markt weer zouden kunnen worden teruggevoerd naar de landen die een hogere prijs betalen. Deze oplossing vereist een strenge marktbescherming.

Een andere oplossing is het creëren van een medicijnfonds. De Verenigde Naties zouden een budget moeten krijgen om op grote schaal medicijnen voor arme landen in te kopen. Bovendien zouden uit dit fonds de kosten voor de ontwikkeling van geneesmiddelen tegen typische 'derde-wereldziekten' moeten worden betaald. Beide oplossingen sluiten elkaar niet uit. Er zullen echter grote inspanningen moeten worden verricht om over dit onderwerp internationale consensus te bereiken. Ironisch genoeg heeft de miltvuurterreur de oplossing voor de problematiek van de eerlijke verdeling van geneesmiddelen een stukje dichterbij gebracht.

Gelezen

Verstrekking van heroïne op medische indicatie succesvol

In Nederland wordt sinds kort op bescheiden schaal geëxperimenteerd met de verstrekking van heroïne onder medische begeleiding. In Zwitserland is hier al sinds 1994 ervaring mee opgedaan. In een onlangs in de Lancet gepubliceerd onderzoek zijn de ervaringen met deze therapeutische drugsverstrekking geëvalueerd.

De gegevens van 1969 verslaafden uit 21 verschillende behandelcentra werden gebruikt om gegevens te verkrijgen over opname en ontslag en patiëntkenmerken. Daarnaast werden van 237 personen die tenminste achttien maanden aan het programma deelnamen de medische en sociale gegevens verkregen en geanalyseerd.

Meer dan 70% van de verslaafden werd gedurende één jaar of langer behandeld. Patiënten die voorheen cocaïne hadden gebruikt en patiënten die geïnfecteerd waren met HIV, werden frequenter voortijdig ontslagen uit het behandelingsprogramma. De behandeling had positieve effecten op de gezondheid: er kwamen minder huidinfecties voor, een te lage BMI nam toe en de behoefte aan somatische en psychische behandeling nam af. Ook sociale factoren, zoals de frequentie van crimineel gedrag, verbeterden. Hoe langer

de behandeling duurde, des te groter was de kans dat de patiënt ging deelnemen aan een ontwenningsprogramma.

Verstrekking van heroïne is in Zwitserland een succesvolle methode gebleken voor de behandeling van chronisch verslaafden bij wie andere behandelingen gefaald hebben. In hoeverre deze resultaten ook voor de Nederlandse situatie gelden, zal waarschijnlijk pas over enkele jaren bekend worden.

Bron: Lancet 2001;358:1417-1420.

De Cochrane Collaboration is een internationale wetenschappelijke organisatie van voornamelijk epidemiologen die onderzoek doet naar evidence based medische behandelingen. De overzichtsartikelen die voortvloeien uit het onderzoek moeten aan strenge kwaliteitseisen voldoen, die door de Cochrane-organisatie zelf zijn opgesteld. Telkens wanneer nieuwe onderzoeken over hetzelfde onderwerp worden gepubliceerd, worden de overzichten bijgewerkt. De mening van de Cochrane Collaboration staat derhalve wetenschappelijk zeer hoog aangeschreven.

Onlangs verrichtte de organisatie een zelfevaluatie om de kwaliteit van eigen overzichtsartikelen te onderzoeken. Hiervoor werden de 52 overzichtsartikelen die in de eerste drie maanden van 1998 werden gepubliceerd, nogmaals grondig beoordeeld door tien vooraanstaande onderzoekers van Cochrane. Het bleek dat één op de drie artikelen fouten bevatte, terwijl in negen van de 52 artikelen de conclusie die op grond van de gegevens werd getrokken, onterecht bleek te zijn. De meest gemaakte fout was een overwaardering van een nieuwe therapie.

De Cochrane-overzichten hebben in het verleden bewezen beter en systematischer van opzet te zijn dan de review artikelen in de meeste medische vakbladen. Toch blijft verbetering altijd mogelijk. De lezer dient steeds kritisch te blijven en de conclusies van wetenschappelijk onderzoek met de nodige voorzichtigheid te interpreteren, met name wanneer de conclusie luidt dat een nieuwe behandelwijze beter is dan conventionele therapie.

Bron: Br Med J 2001;323:829-832.