Is metformine of SU-derivaat geschikte keuze bij diabetes en hartfalen?
Carina Hansen en Kaylen Guda, apothekers in opleiding tot specialist
mei 2022
Waarom dit onderzoek?
Verschillende studies suggereren dat de therapieën die worden gebruikt bij de behandeling van diabetes, een uiteenlopend effect hebben op hartfalen en het voorkómen of verbeteren hiervan. Bij de behandeling zijn verschillende geneesmiddelen te gebruiken. Er is echter weinig bekend over de uitkomsten op cardiovasculaire risico’s van zowel metformine als SU-derivaten.[1-4]
Onderzoeksvraag
Wat is het effect van de behandeling met metformine of sulfonylureumderivaten (SU-derivaat) op de klinische uitkomsten van patiënten met hartfalen en diabetes?
Hoe werd dit onderzocht
Patiënten die waren opgenomen in het ziekenhuis voor hartfalen en welke werden ontslagen met een diagnose of geschiedenis van diabetes, werden geïdentificeerd. Patiënten met een eGFR <45 ml/min/1,73 m2, chronische nieraandoening, overlijden binnen 90 dagen na ontslag, of wanneer ze werden ontslagen na een verpleegtehuis/hospice of het ziekenhuis verlieten tegen medisch advies in, werden uitgesloten van deelname. Het effect van metformine en SU-derivaten werd apart geëvalueerd. Hierbij werden patiënten die medicatie via de apotheek hadden ontvangen binnen 90 dagen na ontslag, vergeleken met patiënten die dit niet hadden. De uitkomsten die werden onderzocht zijn: mortaliteit, ziekenhuisopname voor hartfalen en de combinatie van mortaliteit (alle oorzaken) of opname voor hartfalen. Uitkomsten werden verzamelend gedurende twaalf maanden met dag 91 na ontslag als startpunt.[5]
Belangrijkste resultaten
Er werden 5852 patiënten geïncludeerd in deze studie. Hiervan kregen 454 (7,8%) metformine en 504 (8,6%) kregen een SU-derivaat voor het eerst na ontslag. Metformine gaf geen vermindering in mortaliteit of ziekenhuisopnames door hartfalen. Bij het combineren van deze eindpunten gaf metformine een lager risico op mortaliteit/ziekenhuisopname van 19%. Bij patiënten met een ejectiefractie (EF) van >40% gaf metformine een significante reductie in ziekenhuisopnames (42%) en een gecombineerd eindpunt (32%). Bij een EF <40% was er geen verschil. SU-derivaten gaven een significant verhoogd risico op mortaliteit van 24% en ziekenhuisopname door hartfalen van 22%.
Conclusie
Metformine wordt in dit onderzoek geassocieerd met een verlaagde mortaliteit na twaalf maanden en opname door hartfalen bij patiënten met een EF >40%. SU-derivaten worden geassocieerd met een hoger risico op mortaliteit en ziekenhuisopname door hartfalen ongeacht de EF. SU-derivaten kunnen het beste gemeden worden in patiënten met zowel hartfalen als diabetes.[5]
Consequenties voor de praktijk
Volgens dit onderzoek geven SU-derivaten een verhoogd risico op mortaliteit bij patiënten met hartfalen en DM2. In de nieuwe NHG-richtlijn voor DM2 worden SU-derivaten niet meer toegepast bij patiënten met hartfalen en een EF <40%.[6] Indien al behandeld wordt met SU-derivaten, wordt er echter niet aangeraden deze te stoppen bij patiënten met hartfalen. Aan de hand van de resultaten van dit artikel zou dit wel moeten worden aangeraden om in deze groep het risico op mortaliteit en ziekenhuisopname te verkleinen. De resultaten van metformine hebben geen consequenties voor de praktijk. Metformine is stap één bij patiënten met hartfalen en DM2 en een EF >40%, en stap twee bij patiënten met een EF <40%.
Literatuur
1. Greene SJ, Vaduganathan M, Khan MS et al. Prevalent and incident heart failure in cardiovascular outcome trials of patients with type 2 diabetes. J Am Coll Cardiol 2018;71:1379-1390.
2. Dormandy JA, Charbonnel B, Eckland DJ et al. Secondary prevention of macrovascular events in patients with type 2 diabetes in the PROactive Study (PROspective pioglitAzone Clinical Trial In macroVascular Events): a randomised controlled trial. Lancet 2005;366: 1279-1289.
3. Home PD, Pocock SJ, Beck-Nielsen H et al. Rosiglitazone evaluated for cardiovascular outcomes in oral agent combination therapy for type 2 diabetes (RECORD): a multicentre, randomised, open-label trial. Lancet 2009;373:2125-2135.
4. Scirica BM, Bhatt DL, Braunwald E et al. Saxagliptin and cardiovascular outcomes in patients with type 2 diabetes mellitus. N Engl J Med 2013;369:1317-1326.
5. Khan MS et al. Clinical Outcomes With Metformin and Sulfonylurea Therapies Among Patients With Heart Failure and Diabetes. J Am Coll Cardiol HF 2022 Mar, 10 (3) 198-210.
6. NHG-Richtlijn DM. Beschikbaar via: https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/diabetes-mellitus-type-2