Rizatriptan
Triptanenstrijd zonder winnaar
E.C. Weening en J. van der Wal, onder medeverantwoordelijkheid van de redactie
Samenvatting
Recentelijk zijn twee nieuwe producten verschenen die ingezet kunnen worden
bij de acute migraine-aanval. Sumatriptan is verschenen in een neusspray
en het vierde triptan in tabletvorm, rizatriptan, heeft zich gemeld. Het
artikel geeft een overzicht van de diagnostiek en pathofysiologie van migraine
en bespreekt de plaats van deze nieuwe middelen. De snelheid waarmee het
effect intreedt en het optreden van headache recurrence is voor
rizatriptan en sumatriptan gelijk. Bij de smelttablet van rizatriptan daarentegen
duurt het zelfs 30 tot 60 minuten langer voordat een effect optreedt en
dit product heeft daarom geen plaats in de migrainebehandeling. De gewone
tablet voegt weinig nieuws toe aan het bestaande scala triptanen. De sumatriptan
neusspray heeft een plaats bij patiënten die met een oraal triptan
niet uitkomen. Een goed gebruik is hierbij essentieel en vereist een goede
instructie van de voorschrijver en afleveraar.
Abstract
Two new products for the treatment of acute migraine attacks have recently
become available. Sumatriptan is available as a nose spray and rizatriptan,
the fourth triptan, is available in tablet form. This article provides
an overview of the diagnosis and pathophysiology of migraine and the role
of these new agents. Rizatriptan and sumatriptan have a similar onset of
action and a similar rate of headache recurrence. In contrast, sublingual
rizatriptan takes 30 to 60 minutes longer to have an effect and for this
reason is not useful for the treatment of migraine. Tablet rizatriptan
is not better than existing triptan agents. The sumatriptan nose spray
can be used by patients who cannot use oral triptan. Both prescriber and
supplier should provide good instructions on its correct use.
Pharm Sel 1998;14:76-83.
Inleiding
Migraine is een van de meest onderbehandelde neurologische aandoeningen. Meer dan twee-derde van de patiënten heeft nooit een arts bezocht of bezoekt de arts niet meer. Dit is voornamelijk het gevolg van negatieve verwachtingen, slechte ervaringen met oude middelen, verkeerde diagnose of gebrek aan empathie van de arts.[1]Verschillende soorten hoofdpijn zijn te onderscheiden waarbij migraine, spierspanningshoofdpijn en geneesmiddelafhankelijke hoofdpijn het meest op de voorgrond staan. Minder vaak voorkomend is de clusterhoofdpijn met een prevalentie van 0,1%.[1]
Bij migraine zijn twee typen te onderscheiden: migraine zonder aura (bij 75% van de patiënten) en migraine met aura. Een samenvatting van de kenmerken worden genoemd in tabel 1.[1]
Migraine komt bij ca. 16% van de bevolking voor.[2] De mediane aanvalsfrequentie ligt op 1,5 aanval per maand. Tenminste 10% van de patiënten heeft een wekelijkse aanval. Bij circa een-vijfde van de patiënten duurt de aanval twee tot drie dagen.[1]
De veel voorkomende spierspanningshoofdpijn wordt gekenmerkt door aan migraine tegengestelde diagnosecriteria. De hoofdpijn heeft tenminste twee tot vier van de volgende karakteristieken: bilateraal, niet pulserend, mild tot matig en geen verergering bij beweging. Er is slechts milde misselijkheid, fotofobie of phonofobie.
Bij geneesmiddelafhankelijke hoofdpijn ligt de hoofdoorzaak bij het overmatig consumeren van analgetica. Met name combinatiepreparaten met cafeï ne zijn berucht. Cafeïnehoudende dranken worden verantwoordelijk gehouden voor onttrekkingshoofdpijn (weekendhoofdpijn). Patiënten met frequente hoofdpijn die meer dan één tot twee dagen per week pijnstillers of anti-migraine middelen gebruiken moet geadviseerd worden deze middelen te laten staan. Na een paar weken van onttrekkingsverschijnselen zal over het algemeen de ernst en frequentie van de hoofdpijn afnemen terwijl de klassieke karakteristieken terugkeren. Een goede diagnose is dan mogelijk.[1]
Migraine zonder aura
Migraine met aura
|
Er zijn diverse hypothesen die het ontstaan van migraine proberen te
verklaren. De oudste theorie is die van een abnormale verwijding van craniale
vaten. Het stikstofmonoxide (NO) zou hierbij mogelijk een cruciale rol
kunnen spelen. De NO-donor nitroglycerine blijkt frequent een migrainerespons
te kunnen veroorzaken. Serotonine (5-HT1D)
receptor agonisme door sumatriptan en andere heft de vaatverwijding in
craniale vaten op.[2 ;3]
Een andere hypothese betreft een neurogene inflammatie
waarbij sensorische zenuwen van het eerste deel van de N. trigeminus
zijn betrokken.[1 ;3] Deze zenuwen innerveren proximale delen van
de grote cerebrale vaten, vaten van de pia mater, grote veneuze sinussen
en de dura mater. Stimulatie van de 5-HT1B/D-receptoren
zou leiden tot een vermindering van neurogene inflammatie en een verminderde
afgifte van nociceptieve en vasoactieve neuropeptiden. Durale vasodilatatie
wordt gemedieerd via de afgifte van het calcitonine-gen-gerelateerd-peptide
(CGRP). Durale plasma extravasatie wordt gemedieerd via afgifte van de
neuropeptiden neurokinine A (NKA) en substance P uit trigeminus C-fibers.[1]
Met de introductie van het vierde triptan worden de arts en apotheker
in toenemende mate met migrainebehandeling geconfronteerd. De verschillende
firma's proberen elkaar af te troeven met de veronderstelde voordelen van
hun product. Dit artikel is dan ook een poging de belangrijkste theorie
over migraine en behandeling met triptanen, rizatriptan in het bijzonder,
op een rij te zetten. Als nuttige overzichtsverhalen over diagnose en behandeling
van migraine ten behoeve van FTO worden de artikelen van Ferrari[1]
en Goadsby & Olesen[2] aanbevolen.
Nieuwe ontwikkelingen
Na het succes van sumatriptan zijn veel farmaceutische bedrijven gestart
met triptan-researchprogramma's. De tweede generatie triptanen, zolmitriptan,
naratriptan en rizatriptan, allen 5-HT1B/D-agonisten,
wordt gekenmerkt door verbeterde orale farmacokinetische parameters ten
opzichte van sumatriptan. De biologische beschikbaarheid is hoger (40-70%)
en de middelen zijn potenter dan sumatriptan.[1 ;4] Terecht wordt
door een aantal onderzoekers de euforie rond de triptanen genuanceerd.
Eerste keus aanvalsbehandeling bij migraine blijft een paracetamol of bij
onvoldoende effect een NSAID in combinatie met een anti-emeticum (lees:
prokineticum). Indien het ene NSAID niet werkzaam blijkt kan een ander
geprobeerd worden. Indien deze middelen niet werkzaam zijn wordt uitgeweken
naar specifieke anti-migraine middelen. Ergotamine heeft hierbij nauwelijks
plaats meer.[1 ;5] De redenen hiervoor zijn talrijk.[6] Niettemin
wordt door veel artsen nog ergotamine voorgeschreven mogelijk uit angst
voor angineuze bijwerkingen van de triptanen. Dit is niet terecht, ergotamine
geeft in vergelijking met sumatriptan een heviger en langduriger contractie
van de coronair vaten en andere arteriën. Verscheidene casus van myocardinfarct
en CVA's zijn gemeld na incidenteel of chronisch gebruik van ergotalkaloïden.[1 ;5]
In Pharma Selecta vol. 13 nr. 23 is de plaats besproken van naratriptan
en zolmitriptan.[4] Inmiddels heeft GlaxoWellcome de sumatriptan
neusspray en MSD het rizatriptan geïntroduceerd. Sinds 1 juli is na
de orale en subcutane vorm de derde toedieningsvorm voor sumatriptan beschikbaar
gekomen. Hierna worden beide nieuwe middelen, rizatriptan in het bijzonder,
besproken.
Dynamiek
Rizatriptan bindt zich selectief en met hoge affiniteit aan humane
5-HT1B/D-receptoren.[7] De potentie
zou twee tot drie keer zo hoog liggen in vergelijking met sumatriptan.[8]
De therapeutische werkzaamheid van rizatriptan wordt toegeschreven aan
hetzelfde werkingsmechanisme als geldt voor de overige triptanen.[7]
In een tweetal kleine studies lijkt rizatriptan in vitro minder
contractiële eigenschappen te hebben op humane coronair arteriën
dan sumatriptan.[9 ;10] Toediening van 60 mg rizatriptan en 100 mg
sumatriptan gaf een vergelijkbare verhoging van 5-10 mmHg in systolische
en diastolische bloeddruk.[8] Rizatriptan passeert de bloed-hersen
barrière.[20]
Kinetiek
Rizatriptan wordt snel geabsorbeerd met een mediane tmax
van 1,3 uur (spreiding 1 tot 3 uur) versus 2,5 uur voor sumatriptan (spreiding
1 tot 4 uur). Voor de smelttablet geldt echter dat de tmax
tussen de 1,6 en 2,5 uur ligt. De smelttablet suggereert een oromucosale
opname. Dat dit niet zo is blijkt uit het feit dat de smelttablet juist
30 tot 60 minuten langer nodig heeft om de maximale plasmaconcentratie
te bereiken dan bij de gewone tablet.[7] De gemiddelde halfwaardetijd
bedraagt 1,8 tot 3 uur.[8 ;7 ;12] De gemiddelde biologische beschikbaarheid
bedraagt 40-45%. Rizatriptan wordt evenals sumatriptan voornamelijk via
oxidatieve deaminering door monoamineoxidase-A (MAO-A) in een farmacologisch
onwerkzame metaboliet omgezet. Het N-monodesmethyl-rizatriptan is een werkzame
metaboliet dat ongeveer 14% van de plasmaconcentratie van rizatriptan voor
zijn rekening neemt. Beide verbindingen worden met een vergelijkbare snelheid
geëlimineerd. De metabolieten worden voornamelijk renaal geklaard.
Ongeveer 14% van een orale dosis wordt onveranderd in de urine teruggevonden.
Bij patiënten met een matige leverfunctiestoornis werd een aanzienlijke
toename in de AUC (50%) waargenomen. Bij hemodialysepatiënten was
de AUC ongeveer 44% groter dan bij patiënten met een normale nierfunctie.[7]
Klinisch onderzoek
rizatriptan
In een gesponsorde dubbelblinde, gerandomiseerde, placebo-gecontroleerde
dose-finding studie is rizatriptan bij 417 patiënten getest
in doseringen van 2,5, 5 en 10 mg.
Hieruit bleek zowel de 5 mg als de 10 mg effectief. Na 2 uur bleek
bij respectievelijk 45,4% en 47,6% van de patiënten hoofdpijnverlichting
op te treden. De placeborespons bedroeg 17,9%. De meest gemelde bijwerkingen
bij een éénmalige dosering van 10 mg rizatriptan waren duizeligheid
(10%), slaperigheid (7,1%) en vermoeidheid (7,1%).[3]
Uit een gesponsorde, gerandomiseerde, dubbelblinde, placebo-gecontroleerde
studie waarbij 10 mg rizatriptan met 100 mg sumatriptan vergeleken is,
bleek een vergelijkbare effectiviteit voor de genoemde middelen. Bij 449
patiënten werd 10, 20 en 40 mg rizatriptan vergeleken met placebo
en 100 mg sumatriptan.
Hoofdpijnverlichting na 2 uur werd waargenomen bij 18% voor de placebo,
46% voor sumatriptan, 52% voor 10 mg, 56% voor 20 mg en 67% voor 40 mg
rizatriptan. Alleen de 40 mg rizatriptan scoorde significant beter dan
sumatriptan.
Pijnvrij na 2 uur waren 3% voor placebo, 22% voor sumatriptan en 26%,
35%, 47% voor de 10, 20 en 40 mg rizatriptan. Terugkeer van hoofdpijn (headache
recurrence) was in alle groepen gelijk, ca. 40%. De 40 mg rizatriptan
werkt verreweg als beste maar het gebruik wordt gelimiteerd door een hoge
frequentie bijwerkingen.[13]
Inmiddels zijn nog een tweetal gesponsorde omvangrijke vergelijkende
studies tussen rizatriptan en sumatriptan uitgevoerd. Helaas zijn deze
nog niet in full-paper verschenen, slechts abstracts zijn
beschikbaar.
In één dubbelblinde, placebo-gecontroleerde parallelle
studie (n=788) is 5 mg rizatriptan vergeleken met 50 mg sumatriptan. De
effectiviteit van beide middelen blijkt hieruit gelijkwaardig. De bijwerkingen
komen overeen met reeds bekende gegevens.[14]
In de tweede studie is de effectiviteit van 5 en 10 mg rizatriptan
vergeleken met placebo en 100 mg sumatriptan. De resultaten van deze dubbelblinde
studie (n=1095) worden echter op een afwijkende manier weergegeven zodat
hieraan vooralsnog geen harde conclusies kunnen worden verbonden. De effectiviteit
van de genoemde middelen in de genoemde sterktes lijkt gelijkwaardig.[15]
| Sumatriptan | Zolmitriptan | Naratriptan | Rizatriptan | |
| Biologische beschikbaarheid | 14% | 40% | 70% | 40-45% |
| Tijdstip Cmax | 1,5 uur | 1,5 tot 2 uur | 4 uur | 1,3 uur (gewone tablet) 1,6 tot 2,5 uur (smelttablet) |
| Halfwaardetijd | 2 uur | 2,5 tot 3 uur | 6 uur | 2 tot 3 uur |
sumatriptan
Van de 20 mg neusspray wordt reeds in 1991 de effectiviteit besproken
in een studie in European Neurology.[16]
In een placebo-gecontroleerde, dubbelblinde, parallel dose-finding
studie bij 245 en 210 patiënten is de effectiviteit van respectievelijk
een toediening in één neusgat en beide neusgaten bekeken.
Beide groepen waren verdeeld in zes subgroepen welke respectievelijk placebo,
1, 5, 10, 20 of 40 mg sumatriptan toegediend kregen. Na twee uur bleek
de 20 mg bij toediening in één neusgat bij 78% van de patiënten
hoofdpijnverlichting te geven t.o.v. 74% bij toediening in twee neusgaten.
De placeborespons bedroeg respectievelijk 35% en 42%. Vanzelfsprekend wordt
dan ook een éénmalige dosering van 20 mg in één
neusgat aanbevolen.[10] Smaakstoornissen worden door 17-68% van
de patiënten gemeld. De wijze van toediening is hierop sterk van invloed
(zie Voorlichting aan de patiënt). Ook wordt misselijkheid
en braken meer gemeld dan bij placebo (6% versus 3%).[17] In een
klinische setting is de acceptatie van de neusspray bekeken bij patiënten
die reeds sumatriptan injecties of tabletten gebruikten. Uit deze studie
blijkt de neusspray een welkome aanvulling voor patiënten die niet
graag injecteren maar sneller effect wensen dan bij gebruik van de tablet.
De neusspray wordt echter minder effectief gevonden in vergelijking met
de subcutane toedieningsvorm.[18]
Bijwerkingen
In een directe vergelijking met 100 mg sumatriptan scoorde 10 mg rizatriptan
de volgende bijwerkingen: duizeligheid (8% versus 3% voor sumatriptan),
slaperigheid (10% versus 3%), vermoeidheid (4% versus 3%), paresthesiëen
(4% versus 9%), zwaar gevoel (4% versus 12%), beklemd gevoel op de borst
(4 versus 9%), stijfheid (0% versus 9%), nekpijn (0% versus 6%).[13]
Het lipofielere karakter van rizatriptan leidt wellicht, zoals bovenstaande
data suggereren, tot meer centrale bijwerkingen dan het hydrofiele sumatriptan.
Bijwerkingen als druk en beklemd gevoel op borst, hals en nek worden daarentegen
minder gemeld.
Bij overdosering bestaat theoretisch de kans op hypertensie of een
ander ernstig cardiovasculair symptoom. Het gebruik van 40 mg rizatriptan
werd over het algemeen redelijk verdragen. Bij 80 mg werd echter bij enkele
proefpersonen syncope en/of bradycardie vastgesteld.[7]
Interacties
Gelijktijdig gebruik met moclobemide leidt tot een stijging van de bloedspiegel
van rizatriptan. Toediening van rizatriptan aan patiënten die MAO-remmers
gebruiken is gecontraïndiceerd. De plasmaconcentratie van rizatriptan
kan door gelijktijdige toediening van propranolol worden verhoogd. Geadviseerd
wordt in deze gevallen de 5 mg dosering voor te schrijven. Er is een theoretisch
risico van een serotoninesyndroom (zwakte, hyperreflexie, coördinatiestoornissen)
bij gelijktijdige behandeling met SSRI's. De absorptie van rizatriptan
wordt circa één uur uitgesteld als het samen met voedsel
wordt ingenomen.[7]
Contra-indicaties
Ongecontroleerde hypertensie, ischemische hartaandoeningen, angina pectoris,
myocardinfarct, perifeer vaatlijden. Doorgemaakte TIA of CVA. Gelijktijdig
gebruik van ergotamine of andere triptanen met rizatriptan dient afgeraden
te worden. Gelijktijdig gebruik van rizatriptan met MAO-remmers of gebruik
binnen twee weken na stopzetting van behandeling met een MAO-remmer is
gecontraïndiceerd. Rizatriptan dient niet gebruikt te worden bij ernstige
lever- of nierinsufficiëntie. Bij lichte tot matige lever- of nierinsufficiëntie
dient de dosering rizatriptan gehalveerd te worden (van 10 mg naar 5 mg).[7]
Zwangerschap en borstvoeding
Over het gebruik van rizatriptan tijdens de zwangerschap bestaan onvoldoende
gegevens om de mogelijke schadelijkheid te beoordelen. Het gebruik bij
zwangerschap dient derhalve ontraden te worden.
Rizatriptan gaat in hoge mate over in de moedermelk. Aanbevolen wordt
tot 24 uur na behandeling geen borstvoeding te geven.[7]
Handelspreparaat
Rizatriptan wordt in tabletten van 5 en 10 mg door MSD op de markt gebracht
onder naam Maxalt®. Op termijn zullen
ook de smelttabletten van 5 en 10 mg geïntroduceerd worden. Maxalt®
is geregistreerd voor de acute behandeling de hoofdpijnfase van migraineaanvallen
met of zonder aura. De aanbevolen dosering bedraagt 10 mg. Bij onvoldoende
effect of terugkeer van hoofdpijn binnen 24 uur is een tweede dosis effectief
gebleken, mits niet ingenomen binnen twee uur na de eerste dosering. Er
dienen niet meer dan twee doses per etmaal genomen te worden. Bij uitblijvende
reactie van de eerste dosering moet er voor dezelfde aanval geen tweede
dosis worden genomen. Patiënten die niet op de behandeling van een
aanval reageren kunnen echter wel op de behandeling van een volgende aanval
reageren.[7]
Sumatriptan neusspray 20 mg wordt door GlaxoWellcome onder de naam
Imigran® op de markt gebracht. Imigran®
neusspray is geregistreerd voor het couperen van alle symptomen van migraine-aanvallen,
met of zonder aura. De aanbevolen dosering bedraagt één dosering
van 20 mg toe te dienen in één neusgat. Indien de patiënt
niet reageert op de eerste dosis sumatriptan heeft het geen zin tijdens
dezelfde aanval nog een tweede dosis te gebruiken. Wel kan bij een volgende
aanval weer sumatriptan gebruikt worden. Tussen de eerste en tweede dosering
moet tenminste twee uur worden gewacht. In totaal mogen niet meer dan twee
doses per etmaal genomen worden.[19]
Prijzen (apotheek-inkoop excl. BTW, KNMP-taxe, augustus 1998)
| Geneesmiddel | dosering per aanval | prijs per aanval |
|---|---|---|
| Maxalt® | 10 mg | 13,69 |
| Zomig® | 2,5 tot 5 mg | 13,28-26,56 |
| Naramig® | 2,5 mg | 20,50/20,00* |
| Imigran® | 50 tot 100 mg | 13,13-23,00 / 12,87-21,32* |
| Imigran® neusspray | 20 mg | 23,00 |
| Imigran® injectie | 6 mg | 57,22 / 54,00* |
| Migrafin® | 1 dosis | 3,58 |
| carbasalaatcalcium | 1200 mg | |
| + metoclopramide | + 10 mg | 0,82 |
* parallel geïmporteerd
Voorlichting aan de patiënt
Om gebruik bij spierspanningshoofdpijn te voorkomen dient rizatriptan (Maxalt®)
pas toegepast te worden als de patiënt zeker weet dat het een echte
migraine-aanval betreft. Bij druk op de borst dient de patiënt het
gebruik van rizatriptan te staken. Rizatriptan dient voor een snel effect
bij voorkeur op de lege maag ingenomen te worden. Bij onvoldoende effect
kan na twee uur een tweede dosering worden ingenomen. Indien er géén
effect is heeft een tweede dosering echter geen zin. Per etmaal zijn slechts
twee doseringen toegestaan. Bij ernstige hypertensie moet men het gebruik
van triptanen afraden. Bij lichte hypertensie kan men triptanen gebruiken
mits de hypertensie adequaat wordt behandeld.
Voor de sumatriptan neusspray wordt aanbevolen dat de gebruiker zijn/haar
hoofd in normale positie houdt waarna er bij toediening in de neus niet
ingeademd wordt. Gelijktijdig toedienen en krachtig opsnuiven of toedienen
waarbij het hoofd in schuine positie wordt gehouden geeft aanleiding tot
een bittere smaak, omdat de dosering voor een groot deel meteen in de keelholte
terecht komt. De bittere smaak kan de vaak toch al aanwezige misselijkheid
versterken. Een ander nadeel is dat er minder opgenomen wordt via de mucosa
van de neusholte. De neusspray is een mono-dose vorm. De patiënt
moet dus niet eerst testen of de spray het doet want dan is de spray leeg.
Voor het overige gelden dezelfde aanwijzingen als genoemd bij rizatriptan.[11]
Conclusie
MSD promoot haar product met de slogan 'snel, effectief... en gemakkelijk'.
Twee toedieningsvormen zijn er maar liefst verschenen: de conventionele
tablet en de smelttablet. Al gauw wordt bij de voorschrijver en afleveraar
de suggestie gewekt dat het product sneller zou werken dan de andere bestaande
triptanen. Uit de reeds verschenen vergelijkende studie met sumatriptan
blijkt dit niet. Bij de smelttablet dient de voorschrijver zich te realiseren
dat het effect juist langer op zich laat wachten. De effectiviteit van
rizatriptan in tabletvorm lijkt gelijkwaardig aan die van sumatriptan.
Ook de headache recurrence waarover veel gesproken wordt blijkt
in de verschenen studie gelijkwaardig voor beide producten. Merkwaardig
is dat in de 1B tekst een 10 mg dosering wordt aanbevolen terwijl uit de
studies blijkt dat de 5 mg nagenoeg net zo effectief is als de 10 mg dosering.
Wellicht dat de fabrikant op zeker wil spelen met een voldoende hoge dosering.
De frequentie en aard van de gemelde bijwerkingen laten die dosering ook
toe. De bijwerkingen komen overeen met die van de andere triptanen met
dien verstande dat met
rizatriptan minder symptomen als druk op de borst en keel worden waargenomen in vergelijking met sumatriptan. Dit voordeel wordt ook voor de reeds verschenen middelen naratriptan en zolmitriptan geclaimd. Al met al lijkt rizatriptan weinig nieuws toe te voegen aan het bestaande scala van triptanen. De prijsstelling van het product is gunstig. De 10 mg dosering heeft dezelfde prijs als de 5 mg dosering (een halve tablet van 10 mg is dus het meest voordelig). Voor de zolmitriptan en sumatriptan moet bij verdubbeling van de dosering (2,5 mg naar 5 mg respectievelijk 50 mg naar 100 mg) dieper in de portefeuille getast worden. Bij gebrek aan voldoende ervaring is rizatriptan geen eerste keus triptan. Indien echter sumatriptan niet verdragen wordt of onvoldoende effectief is gebleken kan rizatriptan of zolmitriptan als tweede keus middel ingezet worden.
Indien de misselijkheid het innemen van een orale vorm onmogelijk maakt kan volgens de fabrikanten respectievelijk de rizatriptan smelttablet en sumatriptan neusspray ingezet worden. De rizatriptan smelttablet is een handige vinding van de fabrikant omdat deze ingezet zou kunnen worden bij patiënten die te misselijk zijn om iets in te kunnen nemen. Gedegen studiemateriaal hierover is de auteur echter niet bekend. Het effect laat wel 30 tot 60 minuten langer op zich wachten. De smelttablet heeft daarom geen plaats in de aanvalsbehandeling van migraine.
De sumatriptan neusspray heeft daarentegen wel een plaats bij die patiënten
die met een oraal triptan niet uitkomen. Patiënten die een sumatriptan
injectie gewend zijn, zullen echter een verminderde effectiviteit waarnemen
bij gebruik van de goedkopere neusspray. Een goed gebruik van de neusspray
is essentieel en vereist een goede instructie van de voorschrijver en afleveraar.
Literatuur
1 ;Ferrari MD, Migraine. The Lancet 1998; 351:1043-1051.
2 ;Goadsby PJ, Olesen J, Diagnosis and management of migraine. B Med J 1996; 312:1279-1283.
3 ;Gijsman H, et al., Double-blind, placebo controlled, dose-finding study of rizatriptan (MK-462) in the acute treatment of migraine. Cephalalgia 1997; 17:647-651.
4 ;Weening EC, Zolmitriptan, naratriptan. Farmacologisch beter, maar klinisch nog niet. Pharm Sel 1997; 13:128-131.
5 ;Goadsby PJ, A triptan too far? J Neurol Neurosurg Psychiatry 1998; 64:143-147.
6 ;Weening EC, Aanvalsbehandeling migraine. Ergotamine, hoe lang nog? Pharm Sel 1995; 11:108-113.
7 ;Deel 1B van het registratiedossier van Maxalt® en Maxalt® Smelt. College ter Beoordeling van Geneesmiddelen, 9 juni 1998.
8 ;Sciberras DG, et al., Initial human experience with MK-462 (rizatriptan): a novel 5-HT1D agonist. Br J Clin Pharmacol 1997; 43:49-54.
9 ;Ferro A, et al., A comparison of the contractile effects of 5-hydroxytryptamine, sumatriptan and MK-462 on human coronary artery in vitro. Br J Clin Pharmacol 1995; 40: 245-251.
10 ;Longmore J, et al., 5-HT1D receptor agonists and human coronary artery reactivity in vitro: crossover comparisons of 5-HT and sumatriptan with rizatriptan and L-741,519. Br J Clin Pharmacol 1996; 42:431-441.
11 ;Persoonlijke mededeling MSD aan auteur.
12 ;Cheng H, et al., Pharmacokinetics and food interaction of MK-462 in healthy males. Biopharm Drug Dispos 1996; 17:17-24.
13 ;Visser WH, et al., Rizatriptan vs sumatriptan in the acute treatment of migraine, a placebo-controlled, dose-ranging study. Arch Neurol 1996; 53: 1132-1137.
14 ;Lines C, et al., Rizatriptan 5 mg versus sumatriptan 50 mg in the acute treatment of migraine. Headache 1997; 37:319-320.
15 ;Visser WH, et al., Early onset of action of rizatriptan versus sumatriptan in the acute treatment of migraine. Headache 1997; 37: 334-335.
16 ;The Finnish Sumatriptan Group and the Cardiovascular Clinical Research Group, A placebo-controlled study of intranasal sumatriptan for the acute treatment of migraine. Eur Neurol 1991; 31: 332-338.
17 ;Salonen R, et al., Intranasal sumatriptan for the acute treatment of migraine. J Neurol 1994; 241:463-469.
18 ;Dahlöf CGH, et al., How does sumatriptan nasal spray perform in clinical practice. Cephalalgia 1998; 18:278-282.
19 ;Deel 1B van het registratiedossier van Imigran neusspray. College ter Beoordeling van Geneesmiddelen, 24 februari 1998.