De Kanttekeningen
Mogelijkheid om te urineren emotioneel bepaald
Het niet meer kunnen ophouden van de urine is voor veel ouderen een persoonlijk drama, maar de handicap drukt ook zwaar op de zorgverlening. In Nederland lijden tussen de 500.000 en één miljoen mensen aan urine-incontinentie. In 1995 werd alleen al aan medisch geregistreerde luiers 160 miljoen gulden besteed.Aan de Rijksuniversiteit Groningen heeft de arts Bertil Blok onderzocht welke delen van de hersenen betrokken zijn bij het ophouden van de urine en het urineren zelf. Het blijkt dat de mens een veel minder bewuste invloed heeft op het urineren dan wordt gedacht. Plassen in openbare toiletten kan bijvoorbeeld een probleem zijn ondanks een volle blaas. Dit komt omdat het Emotioneel Motorisch Systeem (EMS) bepaalt of het 'veilig' is om te urineren. Bij dieren is deze reflex van belang voor de overleving, omdat het achterlaten van een urinespoor levensgevaarlijk kan zijn. Voor de mens staat overleven gelijk met het in stand houden van zijn sociaal aanzien.
Het ophouden van de urine is gescheiden van het systeem dat het urineren zelf bepaalt. Totdat de aandrang urgent wordt, houdt de sluitspier zich vanzelf, onbewust, dicht. Bij incontinente patiënten is deze reflex ontregeld, waardoor de aandrang niet wordt onderdrukt. Zij moeten de spieren van de bekkenbodem continu aanspannen om de urine in de blaas te houden. Een beetje afleiding of een niesbui is dan al genoeg om het aanspannen te vergeten.
Met behulp van Positron Emissie Tomografie (PET) ontdekte Blok dat het urineercentrum onderin de hersenen ligt. Gebieden in de lagere hersenstam en het ruggenmerg zijn van belang voor het gesloten houden van de blaas. Andere, iets hoger gelegen hersendelen bepalen het moment dat de blaas geleegd kan worden. Nu bekend is waar het urineren bij de mens wordt gecoördineerd, kunnen incontinentietherapieën op deze hersendelen worden gericht. Apparaatjes vergelijkbaar met een pacemaker zouden via neurostimulatie de urineerreflex kunnen beïnvloeden en de incontinentie tegengaan.
Literatuur: Proefschrift B.F.M. Blok, The organization of the central control of micturition in cats and humans. Anatomical and physiological investigations. E-mail Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Lactobacillen remmen katheterinfecties urinewegen
Patiënten bij wie de urinewegen langer dan dertig dagen worden gekatheteriseerd, lopen bijna onvermijdelijk een infectie op. Dit komt omdat micro-organismen zich hechten aan het oppervlak van de rubberen kathetermaterialen. Preventie verdient de voorkeur boven bestrijding met antibiotica met het oog op resistentie. Martine Velraeds, promovenda aan de Faculteit Medische Wetenschappen te Groningen, onderzocht in dit perspectief de werking van lactobacillen. Het blijkt dat de lactobacillen oppervlakte-actieve biosurfactants uitscheiden. Met name de eiwitrijke biosurfactants kunnen de hechtingssnelheid van vele soorten ziekteverwekkers aan siliconenrubber remmen. Dit betekent dat die biosurfactants gebruikt kunnen worden voor het ontwikkelen van coatings voor siliconenrubber of andere kathetermaterialen.Literatuur: Proefschrift M.M.C. Velraeds, Biosurfactant release by lactobacilli and inhibition of uropathogen adhesion. E-mail Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Nieuwe medicatie bij Alzheimer: lessen voor de gezondheidszorg
Het introduceren van een nieuw geneesmiddel bij een aandoening als de ziekte van Alzheimer trekt veel aandacht in de niet-medische media. In een artikel over donezepil (Aricept®) vraagt Melzer aandacht voor het belang van het publiceren van gegevens uit klinisch onderzoek voordat een product op de markt gebracht wordt. Dit om ongegrond hoge verwachtingen bij patiënten en behandelaars te voorkomen.Bij de introductie van donezepil werden artsen in de media aangehaald die optimistisch waren over het product en hun vrees uitten voor het eventueel niet voor vergoeding in aanmerking komen ervan. Donezepil zou zelfs de kosten van de gezondheidszorg verlagen, omdat het de incidentie van Alzheimer zou halveren. Volgens de artsen die de studies uitvoerden bij een geselecteerde patiëntengroep was de respons echter van minimaal klinisch belang. De belangrijkste punten waar Melzer op wijst, zijn als volgt samen te vatten: - Trials uitgevoerd voor de registratie van een product bij geselecteerde patiënten kunnen mogelijk onvoldoende informatie geven om klinische beslissingen op te baseren. Speciaal in geval het effect klein is en waar co-morbiditeit gebruikelijk is.
- Alle trialgegevens moeten worden gepubliceerd voordat een nieuw product op de markt wordt gebracht.
- Medische tijdschriften zouden geen advertenties moeten publiceren waarin gerefereerd wordt naar ongepubliceerde data.
- Voordelen en risico's moeten meer benadrukt worden in klinisch effect dan in statistische significantie.
- Claims over effect moeten gebaseerd zijn op bewijs.
Bron: Br Med J 1998;316:762-764.
De Kanttekeningen
Posicor® passé
Via de media en vervolgens via onze patiënten moesten wij vernemen dat mibefradil (Posicor®) uit de handel is genomen door fabrikant Roche. De nieuwste calciumantagonist is geen lang leven beschoren geweest. Jammer, het leek aanvankelijk een middel met zekere potentie en de fabrikant had veel in research geïnvesteerd. Vanaf het begin hielden wij echter ons hart al vast. Bij de 100 mg dosering traden frequent ECG-veranderingen op, zoals sinusbradycardie en AV-block. Met name bij ouderen en in combinatie met bètablokkers bleek dat vrij riskant. In de FDA was verdeeldheid over goedkeuring. Toen vervolgens problemen aan het licht kwamen met de combinatie met simvastatine, waarbij levensbedreigende rhabdomyolyse ontstond, werd het er allemaal niet vrolijker op. Uit recent afgerond onderzoek naar gebruik bij patiënten met hartfalen is nu bovendien naar voren gekomen dat mibefradil mogelijk aanleiding geeft tot het ontstaan van ritmestoornissen (torsades des pointes). 'Al met al is mibefradil geen middel dat zondermeer met een gerust hart voorgeschreven kan worden', was onze conclusie in het hoofdartikel van Pharma Selecta nr 1 van dit jaar. Roche heeft er goed aan gedaan het hoofdstuk mibefradil nu af te sluiten. Wij wensen hen sterkte met het dragen van dit verlies.
Naschrift: Roche zegt de brieven waarmee zij artsen en apothekers
op de hoogte heeft gebracht, tijdig gepost te hebben. Men is over de verzending
in conflict met de PTT.