Zanamivir bij griep

Griep houdt de mensen gekluisterd aan bed, waardoor ze al snel een aantal dagen niet beschikbaar zijn voor school of werk. Een snelle en veilige behandeling van influenza zou van een enorm economisch belang kunnen zijn. Zanamivir, een selectieve remmer van neuraminidase-enzymen, aanwezig in influenza A en B, kan in de toekomst wellicht iets gaan betekenen. De biologische beschikbaarheid na orale toediening is erg laag en het wordt snel geëlimineerd via de nieren. Lokale toediening via neusspray of inhalatie is dus noodzakelijk om zanamivir met het virus in contact te kunnen brengen.

De MIST-studiegroep presenteert in de Lancet de resultaten van een placebo-gecontroleerd onderzoek bij 455 patiënten van 12 jaar en ouder. Zij inhaleerden binnen 36 uur na het ontstaan van de griepsymptomen twee maal daags 10 mg zanamivir. Dit verkortte de mediane tijdsduur van de griep met 1,5 dag bij jonge volwassenen (slechts 18% was ouder dan 65 jaar). Voor de behandelde patiënten uit de hoog-risicosubgroep (chronisch respiratoire aandoeningen, cardiovasculaire aandoeningen exclusief hypertensie, metabole ziekten, immuungecompromitteerde patiënten en patiënten ouder dan 75 jaar) was de mediane duur 2,5 dag verkort. De hoog-risicogroep bestond echter maar uit 52 personen. Dit waren voornamelijk patiënten met milde astma. De auteurs concluderen dat zanamivir effectief is, goed getolereerd wordt en complicaties kan voorkomen. De bevindingen moeten worden bevestigd gezien het kleine aantal patiënten.

Daarnaast moet deze therapie afgezet worden naast vaccinatie (70-90% bescherming!) en amantadine. De bijwerkingen lijken gering, eventuele resistentieontwikkeling is nog in onderzoek en economische voordelen moeten nog in kaart worden gebracht. Kortom nog een hoop werk aan de winkel, en dan hebben we het nog niet gehad over de mogelijkheid om op doktersrecept binnen 36 uur met deze therapie te beginnen.

Literatuur: Lancet 1998;352:1871.

Lancet 1998;352:1877-1881.

Entacapon (Comtess^®) is de tweede catechol-o-methyltransferase(COMT)-remmer die ter registratie is aangeboden. Het is bekend hoe het is verlopen met de eerste COMT-remmer. De levensbedreigende schade aan de lever en andere organen waren reden voor terugtrekken van de markt van tolcapone (Tasmar^®). Bij de 400 patiënten aan wie entacapon is toegediend, zijn geen aanwijzingen voor leverschade gevonden. Dit aantal is echter te klein om zeldzame bijwerkingen te ontdekken.

Gezien het overeenkomstige werkingmechanisme en de chemische parallellen van de stoffen moet entecapon alleen worden toegepast in goed gecontroleerde trials. De leverfunctie zou elke twee weken gecontroleerd moet worden, zoals reeds verplicht in de Verenigde Staten en Zwitserland. Entacapon is (nog) niet in Nederland op de markt.

Literatuur: Arznei-telegramm 12/98;111-112.

Onlangs is celexocib, een NSAID van fabrikant Searle, goedgekeurd door de FDA voor de behandeling van osteoarthritis en rheumatoïde arthritis. Dit NSAID behoort tot de nieuwe - door de WHO benoemde - groep selectieve cyclo-oxygenase-2 (COX-2)-inhibitors. Tot nu toe heeft het 'COX-2-concept' nog weinig therapeutische meerwaarde opgeleverd. De COX-2 selectieve NSAID's die we op dit moment tot de beschikking hebben, meloxicam en nabumeton, stellen teleur in effectiviteit en veiligheid. Omdat celexocib aanmerkelijk selectiever is voor COX-2 dan voornoemde NSAID's zou dit middel het gunstiger bijwerkingenprofiel wel eens beter waar kunnen maken. Het cyclo-oxygenase-1 (COX-1) beschermt de gastroïntestinale mucosa en aggregeert bloedplaatjes. Door het COX-1

met rust te laten, geven selectieve COX-2-remmers theoretisch minder gastroïntestinale bijwerkingen (ulcers). Van celexocib zijn de resultaten uit klinisch onderzoek nog niet gepubliceerd, dus het blijft nog even afwachten. Bovendien zal het middel waarschijnlijk niet voor het jaar 2000 beschikbaar zijn in Nederland.

Literatuur: The Medical Letter 1999;41:11-12.

Amalgaam bevat voor 50% metallisch kwik. Het risico van een kwikvergiftiging van tandartsen en assistenten is inmiddels onderkend. Voor werkers bij crematoria is dat niet het geval. Ervan uitgaand dat 70% van de mensen wordt gecremeerd, wordt de jaarlijkse uitstoot van kwik in het Verenigd Koninkrijk geschat op bijna 5,5 ton per jaar. Wat dit voor de volksgezondheid betekent, is niet duidelijk. Het kwikgehalte in het haar correleert met dat in de lever en de nieren en is een goede maat voor een langdurige blootstelling. Bij werknemers van crematoria werd een verhoogd kwikgehalte in het haar aangetoond.

Literatuur: Lancet 1998;352:1602.

Na de rumoerige herziening van het geneesmiddelenvergoedingssysteem en een driedaagse oorlog met de apothekers volgde de ophef over de nieuwe regels bij de verstrekking van hulpmiddelen. En dan waarschuwt minister Zalm ook nog voor nieuwe bezuinigingen. De anders zo onverstoorbare minister van Volksgezondheid oogt vermoeid. Zelf zegt Els Borst nog genoeg energie te hebben om de strijd aan te gaan met de farmaceutische industrie. 'Nou ja, ik moet het soms uit mijn tenen halen en heb echt wel eens een slapeloze nacht, maar deze minister denkt dat ze het aankan. Ik denk juist dat we een heel end op de goede weg zijn. Het plan Koopmans, dat we uitvoeren naar aanleiding van een advies van de gelijknamige commissie, is een forse structuurverandering van de geneesmiddelensector. Een belangrijk element in dat plan is dat elke partij er belang bij moet krijgen om de kosten te drukken. Uiteindelijk is het doel om te komen tot regionale budgetten, waaronder alle geneesmiddelen vallen die door specialisten en huisartsen worden uitgeschreven. Laat ze met elkaar in die regio een geneesmiddelenlijst maken van goede en goedkope geneesmiddelen. Die pseudonieuwe dure middeltjes komen daar hoop ik niet op voor.'

'De farmaceutische industrie doet een paar dingen waar ik heel blij mee ben, ontwikkelen van nieuwe geneesmiddelen. Artsen laten zich door de industrie te gemakkelijk verleiden om dat soort middelen voor te schrijven. Ik denk er serieus over na een financiële prikkel in te bouwen om hen te belonen voor goed gedrag. Dat is nog eens wat anders dan oorlog met de apothekers.... '

Bron: Selectieve citaten uit een interview met minister Borst, Algemeen Dagblad, 20 februari 1999.
 

Het juiste medicijn

Een groot aantal apothekers, waaronder nogal wat Pharma Selecta-mensen, heeft meegewerkt aan de totstandkoming van weer een boek over geneesmiddelen; naast 'Medicijnen' en 'Geneesmiddelen in Nederland' het zoveelste boek voor de leek.

De insteek is ditmaal anders. Er zou een soort 'zwartboek' moeten komen waarin de slecht of niet onderbouwde geneesmiddelen worden genoemd. Oftewel de redenen waarom het betreffende geneesmiddel geen middel van eerste keuze zou worden genoemd evenals alternatieven. De patiënt is hierdoor beter in staat om zijn of haar arts te benaderen. Een streven naar een betere farmacotherapie. Het eindresultaat is er een van compromissen geworden. Er wordt heel voorzichtig geformuleerd, misschien wel te voorzichtig. Het boek is dan ook bij lange na geen 'zwartboek' te noemen en lijkt hierdoor veel op de andere boeken over geneesmiddelen voor de leek. Niettemin een prima investering voor iedere apotheek.

Bron: Het juiste medicijn. Consumentenbond, Den Haag.
te bestellen bij de Consumentenbond, telefoon (070) 445 45 45, fax (070) 445 45 96
http://www.consumentenbond.nl">http://www.consumentenbond.nl,
kosten f 45,- voor niet-leden, f 39,90 voor niet leden.

Hebt u ook zo'n behoefte aan het scheppen van orde in uw administratie aan het eind van de eeuw? Dan wordt het tijd om een verzamelband te bestellen voor uw jaargangen Pharma Selecta. De ordners kosten f 35,- per stuk en iedere ordner kan twee jaargangen bevatten. De zending bevat naast de ordner(s) een kwitantie en enkele jaargang-labels die u kunt bevestigen aan de zijkant van uw ordner om het overzicht compleet te maken. Na overmaking van het bovenstaande bedrag of een veelvoud daarvan naar banknummer 58.07.20.837 of gironummer 22 37 786 t.n.v. de Stichting Pharma Selecta te Oosterwolde (o.v.v. 'x ordners') hebt u de opbergbanden binnen enkele weken in huis.
 

Bijsluiterteksten van parallel-geïmporteerde producten

Het beleid van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CGB) ten aanzien van de bijsluiterteksten van parallel-importproducten is dat deze gelijkluidend dienen te zijn aan die van het originele product voor wat betreft de rubrieken indicatie, contra-indicaties, bijwerkingen, dosering, wijze van gebruik en wijze van toediening. De overige rubrieken hoeven niet identiek te zijn aan die van het originele product, maar moeten in ieder geval in overeenstemming zijn met het Besluit etikettering en bijsluiter farmaceutische producten (van 29 juni 1994).

Bij wijziging van het deel 1B1 (zie Pharma Selecta;13(9):48-52 voor een overzicht van dit belangrijke en enige openbare deel van het registratiedossier) van het originele product krijgen de registratiehouders van de desbetreffende parallel-importproducten de gewijzigde tekst door het College toegezonden. Men wordt verzocht om na te gaan of de tekst van de bijsluiter moet worden aangepast, en zo ja, om daartoe een verzoek bij het College in te dienen. Ten einde beter aan de eis van gelijkluidendheid van de genoemde rubrieken in de bijsluiter te kunnen voldoen, zal het College binnenkort samen met de gewijzigde 1B1-tekst ook de gewijzigde bijsluitertekst van het originele product gaan toezenden aan registratiehouders van parallel-importproducten.

Op deze manier streeft het College naar synchronisatie van de bijsluiterteksten van uitwisselbare producten

Bron: Circulaire van het CBG aan de registratiehouders (Den Haag, 12 oktober 1998).

Een aantal in Nederland geregistreerde geneesmiddelen bevat zetmeel als farmaceutische hulpstof. Voor sommige producten is de botanische oorsprong van het zetmeel (bijv. rijst, tarwe, mais) niet vastgelegd in het registratiedossier. Indien dit het geval is, wordt door het College de registratiehouder nu verzocht dit aan te passen in het dossier. De achtergrond van dit besluit is dat vanaf 1 januari 1998 het gebruik van tarwezetmeel in geneesmiddelen niet meer toegestaan is. Tarwezetmeel bevat gluten, een stof die bij patiënten met de ziekte van coeliakie diarree kan veroorzaken. Vanaf nu dient ook te worden vastgelegd op de verpakking van het geneesmiddel welke soort zetmeel het bevat. Dit is goed nieuws voor patiënten met coeliakie, omdat reeds kleine hoeveelheden gluten in gevoelige patiënten een exacerbatie kan veroorzaken.

Bron: Circulaire van het CBG aan de registratiehouders (Den Haag, 12 oktober 1998).

Op zoek naar wetenschappelijke informatie? Dan zit u goed op de website van het Nederlands Instituut voor Wetenschappelijke Informatiediensten van de KNAW. Op deze site staan alle NIWI-producten, -diensten en wetenswaardigheden van diverse wetenschappelijke vakgebieden weergegeven. Per kwartaal verschijnt er een nieuwsbrief per discipline, die u gratis electronisch kunt ontvangen. Via de site kunt u ook artikelen of andere documenten aanvragen bij de KNAW. In het prijsoverzicht is snel na te zoeken hoeveel dat gaat kosten; dit is afhankelijk van de snelheid waarmee u de artikelen in uw bezit wilt hebben. Bent u een actieve gebruiker? Dan is het misschien aardig zitting te nemen in het gebruikerspanel dat het NIWI per wetenschapsgebied heeft. U wordt dan driemaal per jaar verzocht een vragenlijst op het web in te vullen. Al met al een aardige site voor de wetenschappelijk georiënteerde apotheker om eens een kijkje te nemen en wellicht het wetenschappelijk blikveld eens te verruimen naar andere vakgebieden. http://www.niwi.knaw.nl">http://www.niwi.knaw.nl
 

Privacy gewaarborgd?

De Erasmus Universiteit en de Universiteit Utrecht hebben een gezamenlijk project gestart, waarbij een nationaal cohort Viagra^®-gebruikers geïdentificeerd gaat worden en waarmee vervolgens diverse epidemiologische vraagstellingen zullen worden onderzocht. Alle Nederlandse apotheken zijn verzocht mee te werken aan het opbouwen van dit cohort. Gevraagd wordt om de gebruikers van de eerste twintig sildefanil-recepten die worden aangeboden in de apotheek te registreren en een aantal gegevens van deze mannen te faxen aan de onderzoeksgroep. Omdat ons vak een beroepsgeheim kent, is het bij zo'n verzoek goed om na te gaan of de privacy van de patiënt is gewaarborgd. Volgens het 'protocol' hoeft de sildefanil-gebruiker niet om informed consent gevraagd te worden. Het toeval wil dat er ongeveer tegelijkertijd een enquêteformulier van de Vereniging van A-merken door de bus viel. Daarin wordt cliënten het hemd van het lijf gevraagd over hun persoonlijke omstandigheden en voorkeuren. Hun gegevens worden opgeslagen in een marketingbestand. In het Viagra^®-onderzoek wordt apothekers gevraagd de geboortedatum en postcode (zonder letters) door te geven. Dat lijkt anoniem, maar in een bepaalde postcodegroep wonen niet veel mannen met exact dezelfde geboortedatum (Zoekt u maar eens op geboortedatum in uw apotheekbestand). Wordt (in een denkbeeldige situatie) het Viagra^®-cohort gekoppeld met een marketingbestand zoals bijvoorbeeld dat van de vereniging van A-merken, dan is de identiteit van de gebruiker snel achterhaald. Voor het epidemiologisch onderzoek lijkt de exacte geboortedatum niet relevant en kan waarschijnlijk alleen worden volstaan met het geboortejaar, maar een A-merkfabrikant met een middel tegen erectiestoornissen kan er leuke dingen mee doen. Zou het projekt zijn aangemeld bij de Registratiekamer? Nog maar even naar informeren, voordat de mannen bloot gegeven worden.