Nieuwe indicaties voor sildenafil

Sildenafil (Viagra^®) is geregistreerd voor de behandeling van erectiele disfunctie. Door zijn remmende werking op fosfodiësterase 5 (en zo op de afbraak van cyclisch GMP), verhoogt het de hoeveelheid cGMP in het corpus cavernosum. Cyclisch GMP stimuleert de vasodilaterende werking van stikstofmonoxide. Dit leidt tot relaxatie van het gladde spierweefsel, waardoor de bloedflow toeneemt.

Voor deze indicatie is sildenafil erg populair, maar er zijn inmiddels ook diverse onderzoeken gepubliceerd naar het gebruik van sildenafil bij andere aandoeningen. Zo lijkt het gebruikt te kunnen worden bij pulmonale hypertensie.^{1 2 3} Sildenafil vermindert de stijging van de druk in de pulmonale arterie ten gevolge van een te laag zuurstofgehalte en heeft daarbij geen effect op de systemische bloeddruk.

Tot nu toe zijn er twee middelen geregistreerd voor de behandeling van pulmonale hypertensie: epoprostenol, dat patiënten met een continu infuus toegediend krijgen en het orale bosentan. Bij beide middelen treden soms relatief ernstige bijwerkingen op. Aanvullende behandelmogelijkheden zijn daarom zeer welkom.

Naast onderzoek naar het gebruik van sildenafil bij pulmonale hypertensie is er inmiddels ook onderzoek gedaan naar het gebruik van sildenafil bij kinderen met een aangeboren hartafwijking.³ Het onderzoek vond plaats bij twaalf kinderen met een aangeboren hartafwijking en verhoogde pulmonale arteriële druk die een cardiale catheterisatie ondergingen en bij twaalf baby's met een verhoogde pulmonale vaatweerstand die minder dan twee uur daaraan voorafgaand een hartoperatie hadden ondergaan. De patiënten kregen per inhalatie stikstofmonoxide (NO) 20 ppm gedurende tien minuten. Dit werd gevolgd door een wash-out periode van tien minuten met daaropvolgend intraveneuze toediening van sildenafil. Na het sildenafil-infuus volgde een tweede maal toediening van stikstofmonoxide gedurende tien minuten. Sildenafil deed de pulmonale arteriële druk meer dalen dan NO (11,5% versus 4,3% in de catheterisatiegroep en 25,8% versus 14,6% in de postoperatieve groep). Wel werd in de postoperatieve groep een verhoogd optreden van pulmonale shunt waargenomen. Dit kan schadelijk zijn na een dergelijk operatie en dient zeker in verdere studies onderzocht te worden.

Literatuur 1 Sastry BK et al. Clinical efficacy of sildenafil in primay pulmonary hypertension: a randomized, placebo-controlled, double-blind, crossover study. J Am Coll Cardiol 2004;43:1149-1153.

2 Buck ML. Sildenafil for the treatment of pulmonary hypertension in children. Pediatr Pharm 2004;10.

3 Schulze-Neick et al. Intravenous sildenafil is a potent pulmonary vasodilator in children with congenital heart disease.

Circulation 2003;108 Suppl II:167-173.

Enige tijd geleden schreven we een hoofdartikel over tegaserod (Zelnorm^®). Tegaserod is een nieuwe, selectieve, partiële serotonine 5-HT4 receptoragonist voor de behandeling van Irritable Bowel Syndrome (IBS), als dit gepaard gaat met pijn, ongemak en constipatie. Op grond van de toen verkregen informatie leek tegaserod goed verdragen te worden. Wel trad er ten opzichte van placebo vaker diarree op. Op grond van nieuwe informatie moeten we deze conclusie iets nuanceren. Het FDA meldde onlangs dat er, in de postmarketingfase van tegaserod, ziekenhuisopnames zijn voorgekomen als gevolg van ernstige diarree. Ook is er ischemische colitis gemeld na het gebruik van tegaserod. In totaal gaat het om 21 patienten die te maken kregen met de ernstige gevolgen van diarree en 24 patienten met ischemische colitis, dan wel andere vormen van intestinale ischemie. De klachten zijn gerapporteerd sinds tegaserod in augustus 2002 op de Amerikaanse markt werd gelanceerd. Al met al reden om de bijsluitertekst van tegaserod snel aan te passen. Nee, dit is niet goed voor het onderbuikgevoel!

Bronnen

http://www.fda.gov/medwatch/SAFETY/2004/safety04.htm#zelnorm

Grote Beverborg RGG, Kuiper L. Tegaserod, een goed onderbuikgevoel? Pharma Selecta 20 (2004); nr 8.

Op initiatief van Lareb is onlangs het Nederlands Bijwerkingen Fonds opgericht. Het fonds heeft als doelstelling om - vanuit een onafhankelijke positie - een bijdrage te leveren aan veilige geneesmiddelen binnen en buiten Nederland. Meer in het bijzonder gaat het fonds onderzoeks- en onderwijsactiviteiten ondersteunen en worden middelen beschikbaar gesteld voor internationale en specifieke activiteiten op het terrein van veiligheid van geneesmiddelen en de bewaking ervan. Het nieuwe fonds financiert haar activiteiten met eenmalige schenkingen en vaste donaties.

Misschien een idee voor Novartis om na de buikpijn als gevolg van tegaserod een donatie te doen? Bijdragen kunnen gestort worden op postbanknummer 330055 t.n.v. het Nederlands Bijwerkingen Fonds in Den Bosch. _verbetering

De oplettende lezer is het waarschijnlijk wel opgevallen dat in het hoofdartikel van Pharma Selecta nummer 12 een storende fout is geslopen. Bij de bespreking van de klinische onderzoeken die zijn gedaan met cilomilast, wordt het middel vergeleken met 400 mg salbutamol en/of 80 mg ipratropiumbromide. U begrijp, dit moeten natuurlijk geen milligrammen, maar microgrammen zijn. Wij verontschuldigen ons geheel in stijl 1000-maal hiervoor.