Tot het moment dat het feestje eraan kwam en je hoorde dat de jarige maar zes vriendjes mocht uitnodigen. Zou je worden gekozen? Hoorde je bij zijn beste vriendjes of zou je buiten de boot vallen? Extra goed deed je je best om bij het feestvarken in de smaak te vallen. Groot was de opluchting als de uitnodiging €™s avonds laat door zijn moeder werd bezorgd. Je wordt ook nog thuisgebracht... je hoort erbij!
Apothekers voelen zich momenteel het onzekere vriendje als het om ketenzorg gaat. Mag ik wel meedoen. Stel nou dat..? Wat nou als..? Om onze onmisbaarheid in de keten aan te tonen bedenken we allerlei nieuwe, fancy kunstjes die niemand anders kan, maar waarvan het maar de vraag is of ze voor onszelf zo uitvoerbaar zijn. We zitten er met z€™n allen niet bepaald vol zelfvertrouwen bij.
Nérgens voor nodig deze onzekerheid, lijkt me. Op lokaal niveau draaien we al jaren soepeltjes mee in de eerstelijnszorg. Voor de huisartsen uit onze FTO-groepen zijn we onmisbaar en onvervangbaar en ook de patiënt kan zich niet anders voorstellen dan dat de apotheek er gewoon bij hoort. Moeten we onze toegevoegde waarde aantonen? Kom nou, dat hebben we tegenover onze ketenzorgpartners toch allang gedaan? Wat we nog moeten doen is de spelregels bepalen en afspraken maken hoe we de zak met knikkers gaan verdelen, maar daar zal de vriendschap toch niet op stuklopen?
Wanneer we in ons achterhoofd houden dat ketenzorg maar om één ding draait, namelijk kwaliteit voor de patiënt, hoort de apotheek die gewoon doet waar hij goed in is, zonder twijfel bij de genodigden op het feestje. Misschien naïef, maar van achterdocht, domeindenken en dubbele agenda€™s wordt de wereld niet beter. En de ketenzorg zeker niet!

Jos Lüers, hoofdredacteur

UIT DE PRAKTIJK

Nieuwe anticonceptiva geen blockbusters
De afgelopen jaren komen er steeds minder innovatieve geneesmiddelen uit de pijplijn. Voorbeelden hiervan zijn de recent geregistreerde €œme too€ anticonceptiva ethinylestradiol/drospirenon (Yaz®), estradiolvaleraat/diënogest (Qlaira®) en medroxyprogesteronacetaat (Sayana®). Yaz® is een nieuwe formulering van het reeds langer bekende ethinylestradiol/drospirenon (Yasmin®), met als verschil dat de pil een ander regime heeft van 24 dagen hormoontoediening en 4 dagen een tablet zonder werkzame stof en iets minder ethinylestradiol bevat. Hierdoor zou het premenstrual dysphoric disorder (PMDD), een ernstige vorm van premenstrueel syndroom, minder vaak optreden dan bij placebo. De klinische relevantie van dit verschil is echter onduidelijk. Daarbij komt dat de bewijsvoering voor het voorkómen van zwangerschappen ontbreekt in de productinformatie en direct vergelijkend onderzoek met andere anticonceptiva niet is gepubliceerd. Zoals reeds beschreven in het artikel over estradiolvaleraat/diënogest in deze uitgave, bevat het anticonceptivum een combinatie van het natuurlijk vrouwelijk hormoon estradiolvaleraat en een progestageen in vier verschillende verhoudingen. Een strip bevat 26 hormoonbevattende pillen en twee pillen zonder werkzame stof. De registratie is voornamelijk gebaseerd op twee niet-gepubliceerde onderzoeken waarin de voordelen van het natuurlijk oestrogeen ten opzichte van synthetisch oestrogeen onvoldoende zijn aangetoond. Sinds kort is ook een nieuwe injecteerbare toedieningsvorm medroxyprogesteronacetaat beschikbaar. Verschillen ten opzichte van de bekende prikpil Depo-Provera® zijn een lagere dosering van het hormoon en de subcutane toediening in plaats van intramusculair.
Al met al kleine wijzigingen van de reeds langer bestaande anticonceptiva. Of dit in praktijk leidt tot meer tevreden gebruikers is echter nog de vraag. Gezien de hogere kosten voor de patiënt en de twijfelachtige voordelen in de praktijk, is het zeer onwaarschijnlijk dat deze nieuwe vormen van anticonceptva uitgroeien tot blockbusters.


GELEZEN

Vergrijzing biedt nieuwe uitdagingen
De levensverwachting van mensen is de afgelopen twee eeuwen flink toegenomen. Deze trend lijkt zich in de 21ste eeuw voort te zetten, vermelden onderzoekers in The Lancet. De meeste baby€™s die in het jaar 2000 zijn geboren in Frankrijk, Duitsland, Italië, Groot-Brittannië, Verenigde Staten, Canada en Japan zullen ooit hun honderdste verjaardag vieren. De vraag is nu of deze toename van de levensverwachting ook gepaard gaat met het later opreden van chronische ziekten en ouderdomskwalen. Deze vraag wordt niet beantwoord, maar onderzoek lijkt erop te wijzen dat mensen langer leven in goede gezondheid. Mede dankzij het in de tussentijd verder ontwikkelen van nieuwe technologieën en medicijnen. De steeds ouder wordende mens biedt nieuwe uitdagingen voor de farmaceutische industrie.
Bron: Lancet 2009;374:1196-1208.


DE KANTTEKENINGEN

Communicatie rond cholesterolverlagers laat te wensen over
Artsen moeten met de patiënten tijdens het consult nadrukkelijker bespreken of de therapie die ze zijn overeengekomen ook nageleefd wordt. Dit concludeert het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg, het NIVEL, naar aanleiding van een observationele studie onder huisartsen die tijdens een consult een cholesterolverlager voorschreven. Hieruit kwam naar voren dat huisartsen hun patiënten onvoldoende wijzen op het belang van goed medicijngebruik. De noodzaak van inname en de te verwachten bijwerkingen komen tijdens de consulten nauwelijks ter sprake. De verwachting is dat dit de therapietrouw alles behalve ten goede komt. De Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) heeft op basis hiervan €˜handreikingen€™ voor patiënten en zorgverleners opgesteld, om de communicatie over cholesterolverlagers te verbeteren. Maar waar is de rol van de apotheker in dit verhaal gebleven? Tijdens de eerste uitgifte van een cholesterolverlager wordt de patiënt in de meeste apotheken gewezen op het nut van het middel, de mogelijke bijwerkingen en het belang van langdurig gebruik. Een gemiste kans van het NIVEL om de apothekers bij dit onderzoek te betrekken.


EN DAN NOG EVEN DIT

Invloed op rijvaardigheid slaapmedicatie nader onderzocht
Zoals bekend kunnen slaap- en kalmeringsmiddelen de rijvaardigheid negatief beïnvloeden. Of er verschillen zijn in effecten van de medicatie op de rijvaardigheid tussen jong en oud, man en vrouw en goede en slechte slapers is niet eerder onderzocht. In zijn proefschrift toont Tim Leufkens aan dat de invloed op de rijvaardigheid van de middelen nauwelijks verschilt tussen jonge en oude bestuurders (tot 75 jaar). Ook blijkt dat patiënten met een onbehandelde slapeloosheid gemiddeld niet slechter rijden dan gezonde goede slapers en dat vrouwen niet gevoeliger zijn voor de resteffecten van de medicatie dan mannen. Langdurig gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen vermindert de negatieve invloed op de rijvaardigheid, maar leidt niet in alle gevallen tot afwezigheid van de bijwerkingen. Opvallend was overigens dat een groot deel van de huisartsen zopiclon verkoos boven de €˜ouderwetse€™ benzodiazepinen. Een belangrijke reden hiervoor was dat de artsen dachten dat dit middel de rijvaardigheid minder zou beïnvloeden. Echter, zopiclon bleek tien uur na inname nog steeds een significant verslechterend effect op de rijvaardigheid te hebben.
Bron: Tim Leufkens. Proefschrift Hypnotics and anxiolytics: field and laboratory measures of drug safety in driving performance and cognitive functions. 2009.

Via internet in het buitenland bestelde medicijnen onbetrouwbaar
De Consumentenbond plaatste bestellingen voor (zonder recept verkrijgbare) medicijnen op buitenlandse websites en kwam tot de ontdekking dat het merendeel van de bestellingen niet werd geleverd ondanks betaling vooraf. Bij een groot deel van de wel ontvangen medicatie was er sprake van meer dan tien procent afwijking van de hoeveelheid werkzame stof, werden werkzame stoffen aangetroffen die niet in het betreffende middel thuishoorden, voldeden de verpakkingen niet aan de eisen en ontbrak een bijsluiter. Eerder was al vastgesteld dat ruim zestig procent van de via internet bestelde medicatie vervalst is. Uiterste waakzaamheid is dus geboden bij het bestellen van geneesmiddelen via onbetrouwbare websites. Het betrekken van geneesmiddelen via de reguliere distributiekanalen biedt verreweg de beste garanties. Een grote voorlichtingscampagne van het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport wordt nog dit najaar gestart.