Behandeling van toegenomen agitatie bij dementie

Varisha Lawtan en Rosetta Lemmens, apothekers in opleiding tot specialist
augustus 2018

Waarom dit onderzoek?
Bijna alle mensen met dementie vertonen gedrags- of psychische symptomen tijdens hun ziekte, waarvan 18-87% agitatie. Het gebruik van medicijnen om dit verschijnsel te verminderen, is beperkt door de onzekere werkzaamheid en de zorgen over de veiligheid. Eerder zijn netwerk-meta-analyses uitgevoerd voor diverse psychiatrische stoornissen (schizofrenie, depressie) om farmacologische behandelingen te beoordelen en om aanbevelingen te kunnen doen voor het medicatiegebruik.

Onderzoeksvraag
Wat zijn de meest effectieve en acceptabele farmacologische behandelingen van agitatie bij dementie?

Hoe werd dit onderzocht? 
Er werd een systematische review uitgevoerd, waarbij twee onafhankelijke reviewers gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken (RCT’s) selecteerden van behandelingen om onrust te verminderen bij mensen met dementie. De primaire uitkomstmaat was het responspercentage na acht weken, dat het aandeel mensen aangeeft bij wie 50%-reductie gemeten werd ten opzichte van baseline op een gestandaardiseerde beoordelingsschaal voor agitatie. De secundaire uitkomstmaat was de acceptatie van de behandeling.

Belangrijkste resultaten
Er zijn 36 studies geïncludeerd. In totaal waren er 5585 deelnemers met een gemiddelde leeftijd van 81,1 jaar, waarvan 30,9% man, met gemiddeld een matige cognitieve stoornis-score (MMSE=10,0). Risperidon (OR 1,96; 95% BI 1,49-2,59), dextromethorphan/kinidine (OR 3,04; 95% BI 1,63-5,66) en selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's) als één groep (OR 1,61; 95% BI 1,02-2,53) bleken significant effectiever dan placebo. Haloperidol bleek minder effectief dan zowel placebo als bijna alle geïncludeerde geneesmiddelen. Alle behandelingen, met uitzondering van oxcarbamazepine, zijn non-inferieur in vergelijking met placebo wat betreft aanvaardbaarheid van de behandeling.

Belangrijkste conclusies
Risperidon, dextromethorphan/kinidine en SSRI’s zijn effectief gebleken voor agitatie bij dementie. Het voorschrijven van haloperidol en oxcarbamazepine wordt niet ondersteund door de bevindingen vanwege een gebrek aan effect, respectievelijk een gebrek aan aanvaardbaarheid.

Consequenties voor de praktijk
Eerder onderzoek suggereert dat de antipsychotica haloperidol, olanzapine en risperidon effectiever zijn dan placebo. Echter, deze bevindingen worden niet ondersteund door de resultaten van de meta-analyse, met uitzondering van risperidon. Dit komt mogelijk doordat er geen onderscheid gemaakt is in de dosering (olanzapine) en domeinen van agitatie (haloperidol). SSRI’s zijn mogelijk effectiever dan placebo voor deze indicatie. Momenteel is onvoldoende bewijs om een specifiek SSRI aan te wijzen. Er is meer hoogwaardig onderzoek nodig naar dextromethorphan/kinidine om dit bij deze indicatie aan te bevelen. Uiteindelijk beslist de behandelaar om een kortdurende farmacologische behandeling te starten voor agitatie bij demente personen, op basis van de voordelen en risico’s van de geneesmiddelen en patiëntkenmerken.

Literatuur
Kongpakwattana K, Swangjit R, Tawankanjanachot I, Bell JS, Hilmer SN et al. Pharmacological treatments for alleviating agitation in dementia: A systematic review and network meta-analysis. Br J Clin Pharmacol 2018 Jul;84(7):1445-1456. doi: 10.1111/bcp.13604

Gegevens

Hoofdcategorie: Uitgezocht

Categorie: uitgezocht 2018