Bètablokkers ook effectief bij vrouwen en oudere patiënten met hartfalen

Karlinda Hartjes en Natasja Hilgeman, apothekers in opleiding tot specialist

juli / augustus 2016

Waarom dit onderzoek?
Bètablokkers zijn belangrijk in de behandeling van hartfalen met een verminderde linkerventrikelejectiefractie. Deze groep medicijnen vermindert comorbiditeit en mortaliteit en vormt de hoeksteen in de behandeling van hartfalen.
Alhoewel de huidige richtlijnen geen onderscheid maken op grond van leeftijd of geslacht, is er momenteel wel sprake van een niet evidence based therapie bij ouderen. Deze oudere populatie bestaat voor een groot deel uit vrouwen. Voor ouderen bestaat een theoretische bezorgdheid omtrent de werkzaamheid en tolerantie van de behandeling met
bètablokkers. Dit is gebaseerd op een mogelijke veranderde farmacokinetiek bij ouderen. Deze studie is opgezet om alle individuele patiëntendata van de grote klinische onderzoeken te combineren en zo meer duidelijkheid te kunnen geven, zodat er bij het voorschrijven van bètablokkers geen twijfel meer is over welke therapie ingezet moet worden bij welke patiënt.

Onderzoeksvraag
Hebben leeftijd en geslacht invloed op de effectiviteit en tolerantie van bètablokkers in de behandeling van hartfalen met een verminderde ejectiefractie (HFrEF) met sinusritme?

Hoe werd dit onderzocht?
Er werd een gepoolde analyse uitgevoerd met gegevens uit elf onderzoeken met in totaal 18.637 patiënten in de leeftijd van 40 tot 85 jaar met HFrEF (left ventricular ejection fraction <0,45). In de onderzoeken was gerandomiseerd tussen bètablokkers en placebo. Naast de bètablokker gebruikten patiënten vaak ook diuretica, ACE-remmers, angiotensine-II-receptorantagonisten en/of digoxine. De primaire uitkomstmaat was sterfte. De secundaire uitkomstmaten waren onder andere ziekenhuisopnames vanwege hartfalen en fatale en niet-fatale myocardinfarcten. Ook is er gekeken naar de veiligheid van de therapie. Hierbij heeft men zich voornamelijk gericht op discontinuering van de behandeling vanwege bijwerkingen.

Belangrijkste resultaten
Na inclusie zijn de gegevens van 13.833 patiënten geanalyseerd. Uit deze gegevens blijkt dat 16% van de patiënten de primaire uitkomstmaat bereikten binnen gemiddeld 1,3 jaar. Zoals verwacht was deze sterfte hoger bij ouderen.
Bètablokkers reduceren het risico op sterfte in vergelijking met placebo (13,7 versus 18,0%). Er wordt een vergelijkbare vermindering van het risico gezien bij zowel mannen als vrouwen en in alle leeftijdsgroepen. Voor de secundaire uitkomstmaten gelden dezelfde resultaten.

Belangrijkste conclusies
De resultaten van deze studie laten duidelijk de voordelen van bètablokkers zien voor zowel mannen als vrouwen en in alle leeftijdsgroepen. Het effect en de bijwerkingen van bètablokkers is vergelijkbaar ongeacht geslacht en leeftijd.

Consequenties voor de praktijk
De meta-analyse bevestigt dat de behandeling met bètablokkers sterfte en ziekenhuisopnames vermindert bij patiënten met HFrEF. Dit is onafhankelijk van de leeftijd of het geslacht van de patiënt. Tevens laat de studie zien dat de tolerantie voor bètablokkers niet anders is voor vrouwen of ouderen. Voor de praktijk is dit een bevestiging van de toepasbaarheid van de huidige richtlijnen voor alle patiënten. Het betekent dat de behandeling met bètablokkers niet moet worden onthouden aan vrouwen of ouderen.

Literatuur
Kotecha D, Manzano L et al. Effect of age and sex on efficacy and tolerability of β blockers in patients with heart failure with reduced ejection fraction: individual patient data meta-analysis. Br Med J 2016;353:i1855.

Gegevens

Hoofdcategorie: Uitgezocht

Categorie: uitgezocht 2016